Vorige week werd bekend dat de kwaliteit van de zorg op de afdeling voor verstandelijk gehandicapten van het Sinai Centrum in Amstelveen onder de maat is. De gehandicapten op de afdeling hadden zelf geklaagd. Dat is bijzonder omdat gehandicapten in een sterke afhankelijkheidsrelatie hebben met hun verzorgers.
Amsterdam – “Als verstandelijk gehandicapte ben je zo afhankelijk van degene die voor je zorgt, dat het een enorme stap is om over de kwaliteit van de geleverde zorg te klagen.” Volgens Jan Martens, beleidsmedewerker van de belangenvereniging voor verstandelijk gehandicapten Platform VG, moet er dus heel wat mis zijn voordat gehandicapten zelf gaan klagen over hun zorg. “Als de cliënten van het Sinai Centrum hebben geklaagd, kun je ervan uitgaan dat ze dachten: zo gaat het echt niet langer.”
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) constateerde vorige week dat de kwaliteit van de zorg op de verstandelijk gehandicaptenafdeling van het Sinai Centrum in Amstelveen onder de maat is. De gehandicapten hadden zelf geklaagd. Volgens de Inspectie is het zowel voor gehandicapten als medewerkers niet veilig genoeg op de afdeling. Bovendien meldt de inspectie dat de kwaliteit van de zorg onder druk staat door het hoge ziekteverzuim onder de medewerkers van de afdeling en hun gebrek aan expertise. Het Sinai Centrum en haar cliëntenraad waren meerdere dagen niet bereikbaar voor commentaar op het rapport.
Jaques Loomans, directeur van de patiëntenvereniging Zorgbelang Noord- Holland, krijgt de indruk dat “er bij het Sinai veel plannen zijn gemaakt, maar dat de uitvoering daarvan te wensen overliet”. Het Inspectierapport laat volgens Loomans zien dat er een groot verloop is onder het personeel van de afdeling, en een fors ziekteverzuim. “Het is niet verbazingwekkend. De werkdruk is hoog in de gehandicaptenzorg. Bovendien vereist het een speciale deskundigheid. Je moet kunnen inschatten wat de gehandicapte wil en kan. In andere gebieden van zorg kunnen mensen beter uileggen wat ze willen en makkelijker voor zichzelf opkomen. Als het personeel niet bekwaam genoeg is of niet ervaren genoeg, kunnen ze minder goed met de gehandicapten omgaan en vallen ze eerder uit.”
Dit geldt volgens Loomans niet alleen voor het Sinai Centrum. “In zijn algemeenheid kun je over de gehandicaptenzorg zeggen dat de kwaliteit van de medewerkers erg onder druk staat. Er worden in de gehandicaptenzorg vrij algemeen mensen met lagere opleidingsniveaus ingezet.”
Ook Malene Duijst, beleidsmedewerker van Cliëntenbelang Amsterdam ziet de inzet van lager geschoolden in de gehandicaptenzorg als een probleem. “Op de werkvloer lopen vaak onvoldoende gekwalificeerde mensen rond, en er wordt veel gewerkt met invalkrachten. Dat gaat ten koste van de zorg op het gebied van de eerste levensbehoeften zoals eten, wassen en slapen. Een laag geschoolde invalkracht zal zich gewoon eerder vergissen als het gaat om individuele behoeften. Een voorbeeld: geen hete thee neerzetten en weglopen als je niet weet of iemand wel zelf kan drinken.”
Rieke Righolt, jurist gezondheidszaken van Stichting de Ombudsman, stelt kortweg: “De kwaliteit van de gehandicaptenzorg staat of valt met het personeel. Als er te weinig personeel is, of onvoldoende gekwalificeerd personeel, dan gaat de kwaliteit van de zorg omlaag.”
Of de inzet van lager geschoold personeel ligt aan bezuinigingen op de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), durft Loomans niet met zekerheid te zeggen. “De financiering van gehandicaptenzorg is heel complex. Als gehandicapte krijg beoordeelt de overheid hoeveel zorg je nodig hebt, via een indicatie. Vervolgens wordt de instelling waar de gehandicapte wordt verzorgd betaald op basis van de indicatie.” Duijst is het hiermee eens. “Wel is het onduidelijk waar het geld van de AWBZ blijft hangen. Vaak is het zo dat een bestuurder een paar ton verdient, terwijl de mensen op de werkvloer het moeten doen met enkele euro’s per dag. Dat komt de kwaliteit van de zorg niet ten goede.”
Volgens Martens van Platform VG zal er meer openheid van zaken gegeven moeten worden over de besteding van het AWBZ geld. “Cliënten moeten kunnen beoordelen hoe hun geld wordt besteed. Ook vanuit de maatschappij wordt steeds meer om transparantie gevraagd. Zorgaanbieders zullen moeten wennen aan het feit dat ze openheid van zaken moeten geven.”
Al zal openheid van zaken over de besteding van het geld niet alle angels uit de gehandicaptenzorg halen. “We zeggen in Nederland dat je als cliënt vrij kunt kiezen uit zorgaanbieders, maar dat is natuurlijk niet zo. Feitelijk kun je natuurlijk niet echt kiezen, als er 400 mensen voor je in de rij staan voor een plaatsje.” Als gehandicapte of familielid van een gehandicapte zal je dus volgens Duijst niet snel de vuile was buiten hangen. “Veel klachten zullen binnenshuis blijven. Gehandicapten zijn en blijven nu eenmaal hun hele leven afhankelijk van hun verzorgers.”