Amsterdam 9 feb – Door het krimpen van Europese legers zal de EU in de komende eeuw haar relevantie op het wereldtoneel verliezen. Dit zei de Amerikaanse journalist Robert D. Kaplan gisteravond in de Aula in de Singelkerk van de Universiteit van Amsterdam. Op uitnodiging van het John Adams Institute gaf hij hier een lezing naar aanleiding van zijn recent verschenen boek Moesson – De Indische Oceaan en de toekomstige wereldmachten.
Met zijn regelmatige bijdrages aan gerenommeerde tijdschriften als Foreign Affairs en The Atlantic Monthly geldt de journalist als één van de invloedrijkste publicisten van zijn tijd. Naast het schrijven van diverse boeken over internationale betrekkingen adviseerde hij onder andere de Amerikaanse regering van president Bush. In zijn laatste boek zet hij uiteen hoe de komende decennia de Indische Oceaan het brandpunt van de wereld zal worden, hoe de Verenigde Staten langzaam aan invloed zullen inboeten en hoe we op de drempel staan van “een waarlijk multipolaire wereld”.
Het belang van Europa in die wereld zal volgens hem alleen maar afnemen, “omdat Europese kiezers geen directe militaire dreiging ervaren.” De belastingbetalers in Europa stemmen dan ook over het algemeen tegen de uitbreiding van haar legers. Hij onderschrijft dat terroristische aanslagen zoals die in Madrid en Londen een duidelijke dreiging vormen. Dit heeft volgens hem het gevolg dat in elk geval de politiemachten in Europese landen worden uitgebreid, maar dat is wat anders dan bijvoorbeeld de twee marineschepen die Nederland in de Indische Oceaan gestationeerd heeft. De auteur wijst er op dat de belangrijkste handelsroutes van olie, gas en consumptiegoederen nog altijd over zee lopen. Het belang van de Indische Oceaan zal alleen maar toenemen, voornamelijk door de stijgende energiebehoefte van de explosief groeiende middenklasse in China en India.
De geopolitieke veranderingen in Azië “will lead to headlines”, aldus Kaplan. “Is er in het veranderende Azië voor Europa dan geen andere rol dan een militaire weggelegd?” wordt er door iemand in het publiek gevraagd. Kaplan antwoordt hier op ontkennend. Moderator Frans Timmermans vraagt hier op door: “Americans are from Mars, Europeans from Venus?” Kaplan zegt dat als dat zo is, de vredelievende Europeanen momenteel gratis meeliften op de militaire macht van de VS. Deze maakt het voor de Europeanen mogelijk hun handelsovereenkomsten met landen uit Azië te onderhouden.
Onlangs kwam de Nederlandse vertaling uit van Kaplans boek, dat in de VS eind vorig jaar onder veel belangstelling werd ontvangen. Robert D. Kaplan is deze week in Nederland om zijn boek en standpunten in diverse media toe te lichten.