‘Kroongetuigen willen er iets voor terug hebben’

Kroongetuigen dienen als kleine vis om de grote vissen te pakken. Nu kroongetuige Peter La S. in het liquidatieproces ‘Passage’ veroordeeld is voor moord, wordt de kleine vis steeds groter. Nico Kwakman, universitair docent Strafrecht, heeft er zijn twijfels bij.

<img src="http://napnieuws.nl/wp-content/uploads/2013/01/3989418655_34943356e8-300×199.jpg" alt="Kwakman: "Immuniteit voor kroongetuigen gaat een brug te ver"
Kwakman: "Immuniteit voor kroongetuigen een brug te ver" (Foto: ssalonso)<br(Foto: ssalonso)Niet eerder was een kroongetuige zelf ook verdachte van moord. Gisteren werd Peter La S., kroongetuige in het liquidatieproces ‘Passage’, veroordeeld tot acht jaar cel voor onder andere de moord op Kees Houtman. “Is de geest niet uit de fles?”, vraagt Mr. Nico Kwakman, universitair docent Strafrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, zich af nu ook zware criminelen als kroongetuige mogen optreden.

Hoofdofficier Gerrit van der Burg van het Landelijk Parket van justitie zegt in Het Parool van zaterdag 26 januari dat het Openbaar Ministerie niet zonder vergaande opsporingsmethoden kan. Justitie wil de inzet van kroongetuigen uitbreiden om sterker te staan dan nu. Kwakman zegt niet verbaasd te zijn als dit soort instrumenten worden opgerekt. “Het strafklimaat van nu is anders dan vroeger. Het duo Opstelten en Teeven [minister respectievelijk staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, red.] is van het lik-op-stukbeleid en een stevige bestrijding van criminaliteit.”

Met een kleine vis een grote vis pakken
Kroongetuigen worden ingezet om als kleine vis de grote vissen te kunnen pakken. Nu Peter La S. als verdachte van moord ingezet is als kroongetuige, lijkt deze gedachte op de achtergrond te raken. “We kijken met een kritische blik naar de ontwikkelingen van de laatste tijd. Eerst werd de kabeljauw gevangen met een kleine spierring, nu met een grote voorn.” Kwakman maakt duidelijk dat de juridische wereld geen rol speelt in dit debat. “De politiek is de wetgever. Wij kunnen er tegenaan beuken, maar uiteindelijk hebben zij het voor het zeggen.”

Mr. N. Kwakman, universitair docent Strafrecht (Foto: Rijksuniversiteit Groningen)
Mr. N. Kwakman, universitair docent Strafrecht (Foto: Rijksuniversiteit Groningen)
De betrouwbaarheid van kroongetuigen is een probleem. “Als een getuige zelf belanghebbende is, zegt hij weleens dingen die op gespannen voet staan met de waarheid.” Het Openbaar Ministerie (OM) kan sinds 2006 kroongetuigen inzetten bij misdrijven die een maximumstraf van meer dan acht jaar hebben. Daarnaast moet het gaan om georganiseerde misdaad en om delicten die een ernstige inbreuk hebben op de rechtsorde. “Het OM mag een deal sluiten en dan een minder zware straf eisen dan normaal. Maar, het mag nooit te ver gaan”, aldus Kwakman.

‘Immuniteit een brug te ver’
Wat is te ver? Hoofdofficier Van der Burg wil graag in uitzonderlijke gevallen immuniteit kunnen bieden aan kroongetuigen. Binnen de wet kan het OM nu een halvering van de oorspronkelijke strafeis bieden. Volgens Kwakman komt het bieden van volledige immuniteit er nooit doorheen. “Het is een brug te ver. Er zijn teveel mensen die vinden dat iedere misdaad bestraft moet worden.” Kwakman vindt wel dat de huidige vorm van strafvermindering verruimd kan worden. Volgens hem houdt de huidige regeling veel potentiele kroongetuigen tegen van het afleggen van verklaringen. “Kroongetuigen willen er iets voor terug hebben. De helft van dertig jaar is nog steeds een behoorlijke tijd. Kennelijk is dat niet voldoende.”

De deal tussen het OM en kroongetuige Peter La S. in het Passageproces heeft met horten en stoten gisteren de voorlopige eindstreep gehaald. Het Hoger Beroep dat tegen het OM is ingediend, moet aantonen of de deal tussen OM en kroongetuige daadwerkelijk succesvol is. De pr vanuit het OM voor kroongetuigen was de afgelopen jaren niet erg succesvol. Peter La S. vertelt in 2009 De Telegraaf over zijn conflict met het OM wegens zijn getuigenbescherming. Hij beweert te zijn afgeperst en bedrogen en weigert nog verder te spreken met het OM. Uiteindelijk houdt de samenwerking tussen beiden toch stand.

Kwakman verwacht dat het aantal deals na de uitspraak van gisteren gaat toenemen. “Als eenmaal duidelijk wordt dat het een doelmatig instrument is, dan zal het gebruik ervan zeker toenemen. De kroongetuige krijgt wat hij wil en het OM is ermee in zijn sas. Die zullen, zoals het er nu uitziet, een volgende keer niet twijfelen.”