De gemeente Amsterdam legt gratis geveltuinen aan om meer groen in het straatbeeld te brengen en mensen te betrekken bij hun buurt. Hiervoor moeten de bewoners de tuintjes wel goed bijhouden, maar dit wordt nauwelijks gecontroleerd. “Er is nog nooit iemand van de gemeente langsgekomen”, zegt een bewoner.
Wie graag een geveltuin wil, kan deze bij het stadsdeel aanvragen. Vervolgens wordt het tuintje kosteloos aangelegd, onder voorwaarde dat de bewoner het zelf goed verzorgt. De gemeente controleert dit echter amper. “In de acht jaar dat ik dit tuintje heb, is er nog nooit iemand van de gemeente langsgekomen”, vertelt een bewoner van de Weesperzijde in Oost. “Er was ooit zo’n actie waarbij je gratis een geveltuintje kreeg en een paar plantjes kon afhalen, dus dat deed ik toen maar.” Inmiddels ligt de tuin er treurig bij, maar misschien komt dat omdat het winter is. De geveltuin van een andere bewoner van dezelfde straat is helemaal kaal. Ook zij heeft nog nooit iets van de gemeente gehoord.
Een geveltuin is een klein stuk grond langs de gevel van een huis. Meestal is de tuin anderhalve stoeptegel diep en hangt de breedte af van het formaat van het huis. De gemeente maakt een smalle strook vrij waarin de bewoner zelf planten, bloemen en struiken kan zetten. In alle stadsdelen, behalve Noord, worden ze gratis aangelegd. Als de bewoner de vrijgemaakte ruimte niet zelf beplant en verzorgt, dan zeggen de meeste stadsdelen het tuintje te verwijderen op kosten van de bewoner.
Geen bomen
Naast het verplicht verzorgen gelden er vaak nog andere regels, zoals het niet mogen planten van bomen. Ook hierop wordt niet streng gecontroleerd. Een woordvoerder van Stadsdeel Zuid zegt de geveltuinen “niet heel actief” te controleren. “We doen één keer per jaar een rondje. Treffen we een onverzorgd tuintje aan, dan kijken we het jaar erop of dat nog steeds zo is. Zo ja, gooien we een briefje in de bus. Bewoners kunnen ook zelf vragen of de gemeente het tuintje gratis weghaalt.” Ook in West wordt “niet structureel” gecontroleerd, volgens een woordvoerder. “Maar als er klachten binnenkomen, nemen we wel contact op met de beheerder.”
De kosten voor het aanleggen van geveltuinen verschillen per stadsdeel. Volgens West kost het aanleggen van een geveltuin 160 euro. “Elk jaar leggen we er ongeveer driehonderd aan, dat is ook onze limiet. De kosten variëren tussen de veertig- en vijftigduizend euro per jaar.” Het budget van stadsdeel Oost is ook veertigduizend euro, maar hiermee worden “circa honderd geveltuinen aangelegd”.
De redenen van de stadsdelen om geveltuinen gratis aan te leggen komen redelijk overeen. Een woordvoerder van stadsdeel West zegt dat geveltuinen “een simpele manier zijn om wijken groener en aantrekkelijker te maken, en dat ze bewoners betrekken bij hun buurt.” Stadsdeel Zuid zegt: “De geveltuinen zorgen voor verfraaiing en versterken het sociale netwerk met de buren.” Maar om deze doelen te bereiken moeten de tuintjes dus wel goed verzorgd worden.
Sneller contact
Aan de Nieuwe Prinsengracht in stadsdeel Centrum hebben bewoners met geveltuinen ook nog nooit een controle gehad. Maar hier liggen de tuintjes er wel mooi bij, zelfs midden in de winter. Buurtbewoner Erik Hardeman vindt het een positief initiatief van de gemeente. “Ik kom uit Utrecht en daar zie je ze bijna niet. Als je aan je tuintje aan het werk bent, maak je sneller contact met een buurvrouw die met haar hondje langswandelt. Of je steekt goedkeurend je duim op naar een buurman die oude planten eruit trekt. Toch kan de tuin ook een hondenpoepplek worden, maar dat ligt eraan hoe die erbij ligt.”
Op de hoek met de Onbekendegracht woont volgens Hardeman ook een fanatieke geveltuintjesbeheerder. De desbetreffende man vertelt dat hij zijn tuin al sinds 2005 heeft en er al honderden euro’s aan besteedde. “In het begin was ik bang dat vandalen de planten eruit zouden trekken of erin zouden plassen. Gelukkig is dat nooit gebeurd. Misschien omdat ik het goed verzorg: in de zomer werk ik er anderhalf uur per week aan.” Hij vindt dat de tuintjes de buurt gezelliger maken. “Behalve toen er regelmatig junks op het bankje naast mijn geveltuin gingen zitten. Maar de politie heeft dat opgelost, dus ik wil mijn geveltuintje voorlopig nog niet kwijt.”