De kosmopolitische Ayperi Karabuda Ecer is dit jaar een van de negen juryleden van de World Press Photo. Voor persbureau Reuters is ze altijd op zoek naar foto’s die de nieuwsconsument raken. Daar ligt haar talent, en niet bij het maken van foto’s.
AMSTERDAM, 17 feb. – Ayperi Karabuda Ecer (53) is vicedirecteur van de afdeling fotografie van het internationale persbureau Reuters. Dit jaar is ze een van de negen juryleden van de World Press Photo. Ze was afgelopen vrijdag in Amsterdam ter gelegenheid van de bekendmaking van de prestigieuze fotoprijs. Karabuda werkt al dertig jaar in de fotografie. Een logische carrière voor iemand die zich in beeld meer thuisvoelt dan in taal.
Karabuda is het kind van een Turk en een Zweedse. Met ouders die als fotograaf en documentairemaker werkten, werd ze ´in de journalistiek geboren´. Ze bracht een groot gedeelte van haar jeugd door in Zweden, maar de cultuur van haar vader klonk zwaarder door in haar opvoeding. Na een studie sociologie en een studie Midden-Oostenkunde in Parijs ging ze in 1983 aan de slag als fotoredacteur bij Sipa Press. Haar taak was het aansturen van fotografen en het uitkiezen van foto´s. ´Als schrijvende journalist zou ik te maken hebben met taal. Als ik de ene taal gebruik, mis ik de andere soms. In de fotografie voel ik me thuis. Het beeld beslist´, zegt Karabuda.
In 1986 begon Karabuda als bureauchef van Sipa in New York. Na acht jaar bij dat bedrijf werd ze hoofdredacteur bij het fotobureau Magnum in Parijs, waar ze twaalf jaar werkte. Reuters was haar volgende werkgever. ‘Reuters trok me aan omdat het de documentairefotografie meer wilde ontwikkelen. Het idee van fotografie als spiegel van de wereld, ook als een land niet in de spotlights van het nieuws staat, spreekt me erg aan.’
Nieuwsconsumenten zien elke dag gewelddadige beelden uit alle uithoeken van de wereld. Hoe kan een fotopersbureau voorkomen dat die beelden hun zeggingskracht verliezen? ‘Oorlog levert steeds dezelfde soort foto’s op. Het is mij te gemakkelijk om te zeggen dat die beelden clichés worden en niets meer waard zijn. Ik vind het onze plicht om dergelijke beelden onvermoeid te blijven brengen. Er zijn namelijk steeds nieuwe generaties kijkers die kennis moeten nemen van geweld in verre landen. En bovendien kan hetzelfde soort foto’s mensen blijven raken. Mij in elk geval wel.’
Bij Reuters werkt Karabuda, naast haar managementtaken, aan de samenstelling van fotoboeken die het beste werk van Reuters verzamelen. Ze wil alle foto’s zien die bij Reuters door de schifting komen. Het zijn er 1.500 tot 2.000 per dag. ´Jammer dat het er door het reizen soms bij in schiet.´ Karabuda heeft haar thuisbasis in Parijs, maar werkt ook veel in Londen. ´Door dat reizen ben je altijd op de verkeerde plek. Als er wat interessants gebeurt in Parijs, zul je altijd zien dat ik in Londen zit.´
Al is ze volgens zichzelf een ´waardeloze fotograaf´, Karabuda denkt dat ze wel de juiste talenten heeft voor het werk van een fotoredacteur. Snelheid van handelen is een belangrijke kwaliteit. Fotoredacteuren bekijken slechts enkele seconden naar elk van de duizenden foto´s die ze dagelijks beoordelen. ´Zo snel doe ik het ook. En zo gaat het ook bij de jurering voor de World Press Photo. Wel, niet, wel, niet.’ Op die manier brengt de jury met internationale professionals uit de fotojournalistiek een kleine 70.000 foto’s terug tot 21 prijswinnende foto’s en fotoseries. De negen hoofdjuryleden daarbij hulp van een tweede jury, die bij een eerste schifting meer dan de helft van de foto’s wegstemt. De samenstelling van de jury wisselt elk jaar. Het is de eerste keer dat Karabuda voor World Press Photo jureert.
´Je moet een precieze blik hebben. Een goede foto spreekt boekdelen, en het is de kunst om de foto eruit te kiezen die het verhaal het beste vertelt.´ Het achterliggende verhaal, dat subtiel uit de foto is te herleiden, is ook de kracht van de winnende foto van dit jaar. Karabuda legt nog één keer uit waarom de zwartwitfoto van Anthony Suau met een politieagent in een ontruimd huis in de Verenigde Staten de beste was. ´De politieagent met het getrokken wapen doet denken aan een klassieke scène uit de visuele cultuur. Een cowboy die vecht tegen slechteriken. Het beangstigende is dat de slechterik hier is vervangen door een slachtoffer van de kredietcrisis, dat uit zijn huis heeft moeten vluchten.´