Jan Moors: de ongrijpbare rechter

moors2De vrijdag gewraakte rechtbankvoorzitter Jan Moors stond vanaf dag één van het roemruchte Wilders-proces midden in de schijnwerpers. Maar wie de man onder de toga écht is, blijft in het duister.

“Goedemorgen, spreek ik met de voorlichting van de Amsterdamse rechtbank?”
“Jazeker, waar kan ik u mee helpen?”
“Ik ben bezig met een artikel over rechter Jan Moors en ik zou graag wat algemene informatie over hem krijgen.”
“Wij spreken hier over Méester Moors.”
“Oh, pardon.”
“Wat voor informatie zoekt u?”
“Achtergrondinformatie. Zijn leeftijd, waar hij heeft gestudeerd, hoe zijn carrière verliep. Dat soort dingen.”
“Nou, ik weet het niet hoor, dat moet ik even navragen.”

Even later: “Wilt u uw vragen nog eens op de mail zetten? Dan zal ik ernaar kijken.”Deze weken zijn alle ogen gericht op de rechtszaak van PVV-leider Geert Wilders. Het gebeuren ontwikkelt zich langzamerhand tot een heuse soap. Een van de hoofdrolspelers is zaakvoorzitter Jan Moors (50), die meteen in de eerste dagen van het proces een storm van verontwaardiging over zich heen kreeg over twee door hem geuite “partijdige” uitspraken in de rechtszaal.

Als gevolg draaiden speculaties over zijn persoon al snel op volle toeren, maar journalisten die meer over hem te weten willen komen, worden angstvallig buiten de deuren van het juridische wereldje gehouden. Wat weten we wél over de rechter die zich tot vrijdag boog over de schuld of onschuld van de spraakmakendste politicus van dit moment; waarom is het zo belangrijk dat de persoon achter deze rechter onzichtbaar blijft en kan het ook anders?

’Een prima vent’

“Goedemiddag, ik had u twee dagen geleden aan de telefoon over achtergrondinformatie over rechter Moors. En ik heb u toen ook gemaild.”
“Oja, dat is waar ook. Ja, dat heb ik nog overlegd. Helaas kan ik u geen informatie geven.”
“Waarom niet?”
“Nou, daar werken wij niet aan mee.”

Naast persvoorlichters willen ook advocaten, collega-rechters en hoogleraren amper iets kwijt over rechter Moors. Ze vinden dat de onafhankelijkheid van de rechter samenhangt met zijn anonimiteit. Hooguit zijn de juristen bereid te morren over het gewicht dat de media aan Moors’ uitspraken hangen en zeggen ze dat het best een prima vent is.

Strafrechtadvocaat Paul Waarts, van advocatenkantoor Cleerdin & Hamer, stond geregeld met rechter Moors in de rechtszaal. “Moors is een zeer aimabele man en juridisch kundig. Hij regisseert de zitting strak en houdt orde.” En ook niets dan lof van Niels van Wersch, advocaat bij Meijers Canatan Advocaten: “Moors is een prettige rechter die zich belangstellend toont ten opzichte van de verdachte. Bij hem in de rechtszaal hangt een fijne sfeer.”

De omschrijvingen van de advocaten staan in schril contrast met de manier waarop in de media over de rechtszaak Wilders wordt gesproken. Niets lijkt soepel te gaan. Krantenkoppen reppen over een ‘rommelige gang van zaken’, Wilders had het vanochtend op Twitter nog over ‘maffiapraktijken’ en advocaat Bram Moszkowicz zag liever dat de rechter werd vervangen.

In een poging toch meer te vertellen over deze spraakmakende rechter, wist het Haarlems Dagblad afgelopen woensdag met hangen en wurgen een profiel over hem in de krant te krijgen. Maar ook daaruit klonken alleen de algemene positieve geluiden. Moors is vriendelijk, humoristisch en een degelijk rechtspreker. Vooral niet de stijve rechter die met het vingertje wijst.

Vlekkeloos

Ook Moors’ carrière verliep van een leien dakje. Na zijn jeugd in Haarlem te hebben doorgebracht, studeerde hij aan de Vrije Universiteit in Amsterdam rechten en criminologie. Daarna was Moors achtereenvolgens rechterlijke ambtenaar in opleiding, rechter-plaatsvervanger, gerechtsauditeur, rechter-commissaris, voorzitter van de meervoudige strafkamer, vice-voorzitter van de rechtbank en persrechter. Tegenwoordig geeft hij tevens les bij de SSR, de opleiding voor rechters.

Met dit ongekreukte profiel is het begrijpelijk dat Moors naar voren werd geschoven als een geschikte kandidaat voor de zaak Wilders. Plus, zo wordt gefluisterd, werd die kans nog eens vergroot doordat er maar weinig ervaren rechters hun handen vrij hadden.

Maar inmiddels zijn Moors’ ongelukkig gekozen woorden tot in den treuren over de tong gegaan en aan Moors’ kunnen wordt sinds dag één van het proces openlijk getwijfeld.

Op die eerste dag merkte de rechtbankvoorzitter op, in een poging de verdediging van haar beroep op het zwijgrecht af te brengen, dat Wilders er nogal eens van wordt beschuldigd de discussie uit de weg te gaan. “Het lijkt er een beetje op dat u dat nu weer doet.” Het kwam de rechter op een wrakingsverzoek te staan. Ook de volgende dag kwam de verdediging met Moors in aanvaring, toen hij in een bijzinnetje tegen een vrouw die de film Fitna niet wenste te zien, zei: “Dat kan ik me voorstellen mevrouw, geen probleem.”

Geruchten

Bij gebrek aan heldere feiten, vieren speculaties over de zielenroerselen van deze cruciale rechter nog altijd hoogtij. Op de internetfora zoemt het geruchten over Moors’ seksuele geaardheid, politieke kleur en ervaring. Van de roddels blijkt weinig waar. In geen van de ledenbestanden van D66 is Moors’ naam terug te vinden en met zijn tweeëntwintig jaar beroepservaring kan ook niet worden gezegd dat de man een groentje is in het vak. Wel is Moors inderdaad homoseksueel en woont hij samen met zijn vriend Alberto der Doest in Amsterdam-Oost.

Hoewel veel juristen de commotie rond de persoon Moors nuffig van de hand wijzen, heeft hoogleraar Wim Voermans begrip voor alle ophef. Volgens hem waren Moors’ omstreden uitspraken ‘onhandig’. Om de schijn van partijdigheid te vermijden, ‘had de rechter zich wat neutraler kunnen opstellen’.

Toch vindt de hoogleraar Staatsrecht wel dat rechters nevenactiviteiten kunnen aanhouden en zelfs actief mogen zijn binnen een politieke partij. Dat staat volgens hem de bekwaamheid en de vaardigheid om tot een onafhankelijk oordeel te komen, niet in de weg: “Een rechter wordt daar immers acht jaar lang toe opgeleid.” Zodoende mogen rechters best open zijn over hun doen en laten buiten de rechtszaal. “Ik vind dat we best meer van ze mogen weten.”

De Verenigde Staten kennen in tegenstelling tot Nederland juist een verregaande transparantie. Veel rechters worden er door het volk op hun kennis én achtergrond gekozen. Voordeel daarvan is dat het volk zich vertegenwoordigd voelt door de rechterlijke macht. De rechter geniet een groot mandaat. Voermans: “Maar ook die situatie moeten wij niet willen. Voor je het weet krijg je politiek gekleurde rechters.”

De ware kleuren van rechter Moors blijven vooralsnog in nevelen gehuld. Vrijdag diende advocaat Moszkowicz opnieuw een wrakingsverzoek in tegen de rechtbank, ditmaal met succes. Het is nu aan Moors’ vervanger om de zaak alsnog tot een goed einde te brengen.

Reacties zijn gesloten