Het opkomstpercentage voor de Provinciale Statenverkiezingen daalt al jaren en bijna niemand weet waarom stemmen belangrijk is. Nieuw Amsterdams Peil schrijft elke woensdag, tot aan de Provinciale Statenverkiezingen op 2 maart, over deze “onzichtbare” bestuurslaag. Deze week: ‘Wat zijn de Provinciale Staten nu eigenlijk?’
AMSTERDAM, 12 jan. “Uhm…iets met de provincies?” Sander Nieuwenhuys (35), fotograaf, weet zich even geen raad met bovenstaande vraag. Hij weet ook nog niet of hij gaat stemmen bij de aankomende Provinciale Statenverkiezing op 2 maart: “Ik zou eigenlijk niet weten waarop ik zou stemmen.”
Nieuwenhuys is niet de enige die twijfelt over de gang naar de stembus. Al jaren is er een dalende lijn te zien in het opkomstpercentage voor de Provinciale Statenverkiezingen. Stemde in 1978 nog bijna tachtig procent van de bevolking, bij de vorige verkiezingen in 2007 lag dat percentage op slechts 46,3.
Waarom zijn de Provinciale Staten zo onbekend?
Solke Munneke, universitair docent Staats- en Bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam: “Beslissingen van het Rijk lees je terug in de krant, beslissingen van de gemeente raken je direct, maar van de Provinciale Staten zie je niet meteen iets terug.”
Waarom zijn de komende Provinciale Statenverkiezingen zo belangrijk?
Munneke: “De leden van de Provinciale Staten kiezen de leden van de Eerste Kamer. En de Eerste Kamer heeft op haar beurt grote invloed op de regering omdat zij wetten goed moet keuren.” Jos Werner, de huidige fractievoorzitter van het CDA in de Eerste Kamer, zei onlangs in een interview met NRC Handelsblad nog dat de regering beter kan stoppen als de huidige kabinetspartijen geen meerderheid halen bij de Provinciale Statenverkiezing.
Wat doen de Provinciale Staten zoal?
Zij gaan over alles wat zich op het niveau van de provincie afspeelt. Zoals provinciewegen en natuurgebieden, maar ook in welk gebied er een woonwijk gebouwd mag worden. Een concreet voorbeeld is de aanleg van een fietspad in een bepaald gebied. Provinciale Staten nemen contact op met de gemeentes die in dat gebied liggen om te vragen of zij mee willen werken aan de aanleg ervan. Zodat een fietspad niet opeens ophoudt bij het bereiken van de grens met twee gemeentes.
Hoe zitten de Provinciale Staten in elkaar?
Je kunt de Provinciale Staten het beste vergelijken met de Tweede Kamer. Zij vormen het algemeen bestuur dat de hoofdlijnen van het provinciebeleid bepaalt. Voor het dagelijks bestuur kiezen de Provinciale Staten een college van Gedeputeerde Staten, vergelijkbaar met het kabinet. De voorzitter van de Gedeputeerde Staten én van de Provinciale Staten is de Commissaris van de Koningin.
Wie heeft dat zo bedacht?
Johan Rudolf Thorbecke, die schreef in 1848 de door de koning met veel tegenzin goedgekeurde, nieuwe grondwet waarin werd bepaald dat ministers – in plaats van de koning – het beleid van Nederland mochten bepalen. En dat de Provinciale Staten meer eigen bevoegdheden zouden krijgen. Daarnaast werden de leden van de Tweede Kamer, de gemeenteraden en de Provinciale Staten, vanaf dat moment rechtstreeks gekozen door burgers.
En hoe zit het met Amsterdam?
De Provinciale Staten Noord-Holland kennen 55 leden. De grootste politieke partijen zijn de VVD (13 zetels), PvdA (11 zetels) en het CDA (10 zetels). 19 van de 55 leden in de Provinciale Staten Noord-Holland is vrouw en de gemiddelde leeftijd is 54 jaar. De leden hebben naast hun werkzaamheden voor de Provinciale Staten bijna allemaal nog een andere, veelal niet-politieke, baan. Zo werkt Ab Roetman (ChristenUnie-SGP) als installatietechnicus en is Maud Knook (PvdA) afdelingshoofd in het voortgezet onderwijs. “Het idee is dat mensen de signalen die zij oppikken tijdens hun werk in het maatschappelijk veld, meenemen naar de Provinciale Staten”, licht Munneke toe.
Stemmen dus?
Na dit allemaal gehoord te hebben, gaat Sander Nieuwenhuys in ieder geval.