‘Je betekent weer iets’: Amsterdammers vertellen verhalen van de straat

Amsterdammers die leven in de marge van de samenleving vinden elkaar in creatieve projecten. In schrijverscollectief Kantlijn en theatervoorstelling ‘De Straat’ krijgen ze een eigen stem. ‘Zo verover ik een plek in mijn eigen verhaal.’

‘Sorry, wat was het thema?’ Marcel Bergmeijer schuift om 15:30 aan, anderhalf uur nadat de schrijfcursus is begonnen. ‘Levensveranderende gebeurtenissen’, fluistert een medecursist. ‘Ssst’, sist een ander. Terwijl de deelnemers hun werk vast aan elkaar voorlezen, pent Bergmeijer vlug zijn eigen verhaal neer. Dat is in recordtempo af. ‘Daar sta ik bekend om’, grinnikt de 56-jarige Amsterdammer. 

Familiegevoel

Bergmeijer woont elke vrijdag trouw de gratis schrijfcursus bij in de bibliotheek aan de Javastraat, georganiseerd door Stichting Kantlijn. Kantlijn werd in 1995 door het Straatpastoraat opgericht als dagbestedingsproject voor dak- en thuislozen en verwerd in 2017 tot zelfstandig schrijverscollectief voor kwetsbare Amsterdammers. Creatief schrijven wordt hier, in de woorden van coördinator Zeraja Munzer, ‘ingezet als middel om kwetsbare deelnemers in brede zin te versterken.’ 

Bergmijer kan zich rekenen tot die groep kwetsbare Amsterdammers. Hij heeft kort op straat geleefd, van 1986 tot 1988. Nog altijd is hij veel op straat te vinden en betaald werk heeft hij niet, al heeft hij inmiddels wel een vast onderkomen. Dat geldt voor de meeste Kantlijners, zegt hij na afloop van de cursus. ‘Er zit nu nog maar één iemand bij zonder dak boven z’n hoofd.’ Bergmeijer wijst naar een medecursist die ook in de bibliotheek is blijven hangen. Die glimlacht beleefd terug en rommelt dan verder in zijn boodschappentrolley. Bergmeijer vervolgt: ‘Toch zijn de meeste mensen hier op zichzelf aangewezen. Hier zoeken we huiselijkheid bij elkaar. We zijn een soort familie.’

Aan dat familiegevoel hebben wel meer Amsterdammers behoefte. Vooral in sociaaleconomisch kwetsbare groepen doet zich veel eenzaamheid voor, zo bleek uit de meest recente Amsterdamse gezondheidsmonitor. Voor Bergmeijer betekenen initiatieven als Kantlijn dan ook een welkome toevoeging aan de week. ‘Dit is een plek waar je geaccepteerd wordt’, zegt hij. Hij kijkt naar zijn medecursist voor bevestiging; die knikt instemmend. ‘En de bijeenkomsten zorgen voor regelmaat.’

Verhalen van de straat

Naast Kantlijn vindt Bergmeijer die saamhorigheid en regelmaat in de wekelijkse repetities van huis- en daklozenkoor De Straatklinkers. En deze dagen heeft hij het ook nog eens druk met zijn rol in De Straat, een theaterstuk waaraan Kantlijn en De Straatklinkers meewerken. Twaalf Amsterdammers die de nodige tegenwind hebben gehad in het leven vertellen in ‘De Straat’ wat de straat voor hen betekent. Bergmeijer draagt voor uit eigen werk en zingt een zelfgekozen lied: een cover van ‘Scarborough Fair’.

‘Dat is een prachtig moment in de voorstelling’, vindt productieleider Myrthe de Munnik. Telefonisch legt ze uit waarom de spelers zelf mogen kiezen welk verhaal ze op het toneel vertellen en op welke manier ze dat doen. ‘In “De Straat” staat de eigenheid van de spelers centraal. Ze staan in hun eigen kleren op het podium en laten stemmen horen die je anders nooit hoort. Dat maakt de voorstelling zo bijzonder.’

Creatief

Je stem laten horen: naast het familiegevoel en de regelmaat is dat de belangrijkste reden voor Bergmeijer om aan alle projecten deel te nemen. In het schrijven, zingen en spelen kan hij zichzelf kwijt, legt hij uit. ‘Zo verover ik een plek in mijn eigen verhaal.’

Al die artistieke ondernemingen zijn soms wel wat lastig te combineren: de generale repetitie van ‘De Straat’ is de reden dat hij vandaag alleen het laatste deel van de schrijfcursus heeft meegekregen. Toch was het het waard om dat laatste halfuurtje nog bij te wonen, vindt Bergmeijer. Die benut elke kans die hij krijgt om creatief bezig te zijn. ‘Daarmee verhef je je boven je problemen. Je hoeft even nergens anders over na te denken.’ Hij werpt een blik op zijn schrijfblok, dat iedere week een beetje voller raakt: verhalen genoeg. ‘Je betekent weer iets.’