Door het verbod op tabaksverkoop in supermarkten dat per 1 juli ingaat, maken rookpreventie-organisaties zich zorgen over het stijgende aantal nieuwe tabakszaken in Nederland. Voor Amsterdam lijken die zorgen nu nog onterecht. Volgens cijfers van de Kamer van Koophandel (KvK) heeft Amsterdam dit jaar acht minder tabaksspeciaalzaken dan vorig jaar.
Ondanks een landelijke toename van tabakswinkels liep het aantal winkels in Amsterdam juist terug: “In Amsterdam speelt denk ik minder dat er nieuwe winkels bijkomen als de supermarkten geen tabak meer mogen verkopen, omdat in zo’n grote stad al veel tabakszaken en gemakszaken zijn”, zegt Bas van Lier van TabakNee, de website van Stichting Rookpreventie Jeugd.
In heel Nederland geldt vanaf 1 juli 2024 een verbod op tabaksverkoop in supermarkten. TabakNee houdt een lijst bij van alle nieuw geopende tabakszaken sinds de aankondiging van het verbod. Volgens de organisatie kwam er in Amsterdam het afgelopen jaar één tabakspeciaalzaak bij. Toch verdwenen er in de stad meer tabakszaken. Cijfers van de KvK laten zien dat Amsterdam begin dit jaar 211 tabakszaken telt. Begin 2023 waren dat er nog 219.
Die afname geldt zeker niet voor heel Nederland. Begin dit jaar waren er in het hele land 86 meer tabakszaken dan begin 2023. TabakNee meldt dat van de 150 nieuwe verkooppunten, die zij geregistreerd hebben sinds het verbod drie jaar geleden bekend werd, 97 eigendom zijn van supermarkteigenaren. Die proberen op die manier het nieuwe verbod te omzeilen om geen winst mis te lopen.
Toen het verbod werd aangekondigd besloot supermarktketen Lidl in 2021 al te stoppen met de verkoop van tabak. Albert Heijn volgde begin dit jaar. De gemeente Utrecht besloot met een voorbereidingsbesluit op de landelijke wetgeving vooruit te lopen, waardoor er halverwege 2023 geen nieuwe tabakszaken meer in Utrecht geopend konden worden. De gemeente Amsterdam heeft tot dusver nog geen maatregelen genomen.
Zorgwethouder van Amsterdam Alexander Scholtes liet in de vorige vergadering van de Raadscommissie Onderwijs, Zorg en Armoedebestrijding desgevraagd weten met de kwestie ‘bezig te zijn’. Dat dit wat langer duurt komt omdat hij wil kijken naar een breder plan waarin gekeken wordt naar de ‘inzet van ruimtelijke instrumenten’ in het gezonder maken van de omgeving op meerdere vlakken. Ook hoopt hij dat het demissionaire kabinet zo snel mogelijk werk gaat maken van een vergunningsplicht.
Om het aantal nieuwe verkooppunten in gaten te houden zal er vanaf 1 juli 2024 een registratieplicht gelden bij het openen van nieuwe tabakverkooppunten. De Raad van State adviseerde de overheid om daarnaast ook te kijken naar een vergunningsplicht voor tabakszaken, omdat een verkoopverbod en registratieverplicht mogelijk niet voldoende zijn om het vestigen van nieuwe tabakwinkels tegen te gaan. Een vergunningsplicht zou het voor gemeenten makkelijker maken om beperkingen te stellen en een maximum te stellen aan een aantal verkooppunten per wijk.