In het grootste stadsdeel van Amsterdam, een gebied zo groot als Haarlem, dreigt een literaire uitputtingsslag verloren als ook de laatste boekenwinkel in Nieuw-West moet sluiten. ‘Naarmate het aantal boekhandels afneemt, neemt het voordeel voor webwinkels toe. Zo verdwijnen ze langzaam allemaal,’ stelt eigenaar Eddie Mekkelholt (75). Buurtbewoners zijn een coöperatie gestart om de boekhandel te redden, maar het blijft moeilijk voor boekenwinkels om in moderne, digitaliserende tijden het hoofd boven water te houden.
Cadeauoplossingen en innovatie
‘Zijn de bestellingen van vandaag al binnen?’ Boven de deur rinkelt een bel als een klant binnenkomt en zich langs de sigaretten en magazines naar de achterkant van de boekenwinkel begeeft. Mekkelholt opent drie dozen voor hij haar bestelling vindt en die, samen met een boekenbon, netjes inpakt. ‘Ik zocht het boek eerst online,’ zegt de vrouw eerlijk terwijl ze wacht. ‘Maar dan bestel ik hem daarna altijd bij jullie, net zo makkelijk!’
Boekhandel Brouwer opent in 1967 zijn deuren en breidt zich in 1995 onder de naam Meck & Holt uit tot een plek voor alle buurtbewoners om boeken, ‘cadeauoplossingen’ en kranten te halen. Echter dreigt vanwege toenemende kosten, afnemende klandizie en het met pensioen gaan van Mekkelholt zelf, de boekhandel eind 2025 te moeten sluiten. ‘Dat komt deels door webwinkels, maar ook omdat papier als informatiedrager überhaupt aan het verdwijnen is,’ stelt Mekkelholt.
Al jaren dalen het aantal boekwinkels in Nederland, blijkt ook uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat boekhandels het moeilijk hebben bleek ook in 2023 toen twee van de grootste boekhandels in Amsterdam, Atheneum en Scheltema, fuseerden na allebei verlies te draaien. Opmerkelijk dus dat in 2024 het aantal boekhandels voor het eerst in jaren weer lichtelijk toenam. Ook stelt KVB Boekwerk met een prognose van ‘de koper van 2030’ dat er een groei in het aantal lezers en ‘koopfrequenties’ wordt verwacht. Hoewel de cijfers dus langzaam wel vooruitgang beloven, blijft het voor veel boekhandels een uitdaging om nieuwe manieren te vinden om, met voornamelijk webwinkels, te blijven concurreren.
Een boekhandel ‘plus’ of de Action van boeken
Mekkelholt wijst naar een krant op de toonbank. ‘Tien jaar geleden verkocht ik ook honderd Telegrafen op een zaterdag. Nu twee.’ Hij rekent de krant af en rolt hem op. ‘Je hebt Bertus nog, die weet tenminste nog wat een krant is,’ zegt hij grappend over zijn klant. Toch gooit Mekkelholt, en de buurt, de handdoek niet zomaar in de ring. Zo is Meck & Holt onder meer gaan samenwerken met culturele verenigingen die literaire evenementen organiseren. ‘Zo worden we een boekhandel plus,’ zegt Mekkelholt glimlachend.
Online afhaalbestellingen zijn volgens Mekkelholt momenteel de grootste bron van inkomsten en tevens een van de manieren waarop ze met de tijd proberen mee te bewegen. ‘Vroeger hadden we met de feestdagen mensen die met stapels boeken kwamen. Een voor oma, voor Gerrie en voor ome Piet. Nu bestellen mensen liever online, en dat kan dus ook bij ons. Je kan het de volgende dag al komen ophalen.’ In de toekomst denken ze er ook over na om volledig over te gaan op tweedehandsboeken. ‘Wij lopen dan geen risico, mensen zijn blij dat ze die speciale collectie niet bij het oud vuil hoeven te zetten, en de boeken zijn goedkoper. Dan worden we de Action van boekenwinkels.’
Mekkelholt erkent echter dat om dat plan waar te maken er veel vrijwilligers nodig zouden zijn. Daarbij moet er een duidelijke organisatorische structuur komen waarmee de coöperatie ook na zijn pensioen door kan. ‘Het is een uitdaging en we weten nog niet of het gaat lukken,’ zegt hij schouderophalend. Als het niet lukt, zal eind 2025 toch ook de laatste boekhandel in Nieuw-West zijn deuren sluiten.