Antikraakbureaus floreren dankzij de crisis

Fons Schrader van branchevereniging VLBN vindt dat leegstandbeheerders de afgelopen jaren professioneler zijn geworden. Dat komt mede door het Keurmerk Leegstandheheer. Maar het kan altijd beter. “Bruikleenovereenkomsten met een langere opzegtermijn zijn wenselijk. Zo kunnen we tijdelijke bewoners meer woonzekerheid bieden. Er is geen VLBN-lid die dat niet zou willen.”

Kwetsbare positie
De hoge woningnood in Amsterdam maakt antikraakbureaus machtige spelers, denkt GroenLinks-raadslid Tamira Combrink. “Mensen die antikraak wonen, zitten in een kwetsbare positie”, zegt ze. “Eigenlijk zijn het tweederangs huurders. De bruikleenovereenkomsten zijn een ondermijning van het huurrecht. Als stad krijgen we zo twee soorten bewoners. Bewoners met huurrechten en bewoners zonder huurrechten. Tijdelijkheid lijkt toe te nemen. Daarom is het belangrijk dat we daar zowel paal en perk aan stellen als oog hebben voor de rechtspositie van tijdelijken.”

De Huurdersvereniging Amsterdam (HA) is fel tegen de inzet van antikraakbedrijven. “Antikraak klinkt als een oplossing voor het leegstandsprobleem en de gigantische woningnood, maar die ruimtes staan niet voor niets leeg,” vindt bestuursadviseur Arco Leusink. Volgens hem verzuimt de gemeente Amsterdam haar bewoners te beschermen. “De gemeente lijkt zich te hebben neergelegd bij het feit dat er woningnood is in deze stad. Ze staat nu toe dat de slachtoffers van de woningnood worden gebruikt om het probleem van leegstand op te lossen, zonder erop toe te zien dat dat fatsoenlijk gebeurt.”

Echt fatsoenlijk kan antikraak door het winstoogmerk nooit worden, denkt Leusink. “Het gebruik van leegstaand vastgoed zou ‘om niet’ moet zijn, zoals in de wet staat. Dus: gratis of tegen een zeer geringe vergoeding”, zegt hij. “De gebruikers lossen een probleem op voor de eigenaar, namelijk leegstand. Waarom zouden ze daar voor moeten betalen?”

Volgens een woordvoerder van wethouder Freek Ossel (PvdA, Wonen) komen bij de steunpunten wonen “zeer weinig” klachten binnen van mensen die wonen via antikraak. Hij ziet dan ook geen reden tot bezorgdheid. “Natuurlijk is antikraak geen structurele oplossing voor de leegstand en de woningnood. Maar Amsterdam is een populaire stad om te wonen, dus hoe meer mensen je kunt accommoderen, hoe beter. Door leegstaande panden tegen lage kosten tijdelijk te laten bewonen, kunnen mensen in ieder geval ergens terecht.”

De Vilder van Camelot vindt niet dat antikraak van de woningnood profiteert of de woningnood in stand houdt. “Wij zijn niet de oorzaak van de woningnood in Amsterdam. Dat is het stadsbestuur, dat onder meer jarenlang mensen met een te hoog inkomen in sociale huurwoningen heeft laten wonen. Wees blij dat wij een extra oplossing bieden.”

In januari 2011 sprak de gemeente Amsterdam het voornemen uit antikraak te gaan monitoren. Daar is tot op heden niets van terecht gekomen. “Het bijhouden van het totaal aantal bewoners dat gebruik maakt van leegstandbeheer is lastig, omdat de overeenkomsten van korte duur zijn en er veel verschillende partijen bij betrokken zijn,” zegt de woordvoerder van Ossel. “Om toch een compleet beeld te krijgen, is toegezegd afspraken te maken met branchevereniging VLBN en het Keurmerk Leegstandbeheer over informatiedeling tussen de bureaus en de gemeente.”

Idealistisch
De Vilder ziet nog allerlei kansen om Camelot verder te laten groeien. “Er zijn de afgelopen jaren 40.000 buitenlandse studenten bijgekomen in Nederland. De markt kan verdubbelen als je die tijdelijke contracten kunt geven in leegstaand vastgoed.” Een andere groeimarkt is het huisvesten van Oost-Europeanen die tijdelijk in Nederland werken. “Wij hebben ook een idealistische insteek, een missie”, zegt De Vilder. “Ik vind het prachtig dat we steeds meer mensen aan woonruimte kunnen helpen, terwijl we tegelijkertijd de leegstand bestrijden. Dat ze nu zelfs in het buitenland een voorbeeld nemen aan onze oplossing, had ik twintig jaar geleden niet kunnen bedenken.”