Het Kwaad en zijn vele gezichten

SatanIn de Oude Kerk op de Wallen is tot en met 8 februari de expositie “Lucifer or the attraction of Evil” te zien. Vijfentwintig eindexamenstudenten van de Gerrit Rietveld Academie hebben tot die tijd de kerk in beslag genomen. Een warme jas is aanbevolen.

AMSTERDAM, 30 jan. – In Oude Kerk aan de Wallen lijkt de temperatuur tot onder het vriespunt gedaald. Eleni Kyrmizaki (30), Griekse van komaf maar Nederlandse van nationaliteit, steekt haar handen nog maar wat dieper in de zakken. ‘Je zou denken dat er donkere krachten aan het werk zijn.’ Eleni is één van de 25 voornamelijk internationale studenten die dit jaar hun vierjarige opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie hopen af te sluiten. Haar afstudeerproject is te vinden in één van de straalkapellen. Op een oude Trinitron televisie verschijnen interviews met Orson Welles, Salvador Dalí en Marcel Duchamps in hun nadagen. Het blijken mopperige oude mannen geworden te zijn. ‘I’ve spent the greatest part of my live by making money’, klaagt Welles. ‘Het idee is dat je hier eigenlijk naar de confessie van iemand anders kijkt’, zegt Kyrmizaki. ‘Mijn opvatting is, dat naarmate grote artiesten het einde van hun leven naderen, ze niet kunnen verkroppen dat het voorbij is. Dat is toch des duivels?’

De 24-jarige Styrmir Örn Gudmundson uit IJsland zoekt het Kwaad in de verschillende vormen van criminaliteit. In navolging van het IJslandse alfabet, heeft hij er 24 onderscheiden. Het IJslandse alfabet mist vijf Romeinse letters, maar kent drie speciale IJslandse letters. Gudmundsson deed er drie maanden over om ze op te tekenen. ‘Welke ik liever niet in een donkere steeg tegenkom? Ik denk Naudgari, de verkrachter’, lacht hij. Te midden van de 24 pentekeningen (20 x 30 cm) hangt een duistere tronie die een onschuldig stel een lening probeert aan te smeren. ‘Dat is Fjársvikari, de financiële crimineel. Ik heb me laten inspireren door het gezicht van Jón Ásgeir, de directeur van de Baugur Group, een omstreden speler in de IJslandse financiële wereld. Van hem zou ik geen lening kopen.’

Paul van der Berg, docent aan de Rietveld Academie, is enorm te spreken over de geldingsdrang van de aanstormde kunstenaars. ‘De meeste studenten zijn erg gericht op hun eigen werk. Het is daarom goed om ze in zo’n kerk eens samen te laten werken.’ Het gevecht om een gunstige plek in de kerk mondde soms uit in een territoriaal conflict. ‘Het conflict in Gaza verbleekt erbij’, zegt Van den Berg. Collega-docent Aaf van Essen laat de opmerking aan zich voorbij gaan. ‘Geestig hè’, zegt ze als ze blik laat glijden over een één meter hoge kubus van plexiglas. Erin bevindt zich niet Lucifer, maar een projectie, waarbij de illusie wordt gewekt dat één van de studenten zit opgesloten. ‘Ik tuinde er ook in’, zegt Van Essen gerustellend.

Met de financiële crisis en de economisch moeilijke tijden voor de hedendaagse kunst, wacht de 25 studenten een onzekere tijd. Eén van de studenten die tijdens de opleiding alvast op verkenning ging, is de 24-jarige Georgische Vajiko. In het Cobra Museum in Zaandam is hij tot 14 juni te zien met ‘Wet Performance’: een levende cirkel, gevormd door vier Georgische kunstenaars die elkaar in het gezicht spugen. ‘De ultieme vorm van geweld’, volgens Vajiko. In de Oude Kerk draait hij op verzoek de korte film Stereo-Ballet, met daarin Georgische busreizigers die tot in het oneindige kruisjes slaan. ‘Hiermee wil ik laten zien dat de kerk religie misbruikt om mensen te manipuleren. Het lijkt alsof deze mensen religieus zijn, maar in feite zijn ze er juist heel ver van verwijderd, ze eigenlijk al bijna dood.’

Lucifer or the attraction of Evil is van 23 januari t/m 8 februari in de Oude Kerk te zien.