Verzet was dit jaar het thema van de Nationale Holocaust Herdenking, afgelopen zondag in het Amsterdamse Wertheimpark. Antisemitisme is nog altijd aanwezig in de samenleving, benadrukten premier Mark Rutte en waarnemend burgemeester van Amsterdam, Jozias van Aartsen.
Premier Rutte nam de aanval op het Amsterdamse koosjer restaurant HarCamel als voorbeeld van het hedendaagse antisemitisme. Jozias van Aartsen herdacht de 18.000 omgekomen Nederlandse Joodse kinderen. Ook Grishaver, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, constateerde een toename van antisemitisme: ‘Jodenhaat is niet alleen het scanderen van antisemitische leuzen in voetbalstadions of het opduiken van nazi-symbolen. Wat nog erger is, is dat er wereldwijd een toenemende tendens is om de Holocaust te ontkennen, of op z’n minst te bagatelliseren.’
Volgens het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) is het aantal gemelde antisemitische incidenten in Nederland lich tgedaald van ruim 160 in 2014 tot 1109 meldingen in 2016. Dat blijkt uit hun jaarverslag. De cijfers uit 2017 zijn nog niet bekend.
Een stoet mensen die veelal lange jassen, hoeden en gekleurde keppels droeg, bewandelde de stille tocht. Deze begon bij het stadhuis en eindigde bij het herdenkingsmonument in het Wertheimpark.Niet-joodse Amsterdammer Jos Fortuin liep mee. ‘Ook wij zijn helaas oorlogskinderen. Het is ontroerend om te zien dat jonge mensen nog meelopen, dat zie je steeds minder.’
Ook hij merkte op hoe actueel de herdenking nog is, onder meer verwijzend naar islamofobie. ‘Er zijn nog steeds oorlogen aan de gang. We lijken als mensheid zo weinig geleerd te hebben.’ De stoet werd in het Wertheimpark onthaald met joodse muziek van het Carmel Quintet. Daar staat het Auschwitz- of spiegelmonument, gemaakt door Jan Wolkers. Deze is enkele keren (deels) vernield.
Op de laatste zondag van januari worden elk jaar de holocaustslachtoffers herdacht die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. De herdenking sluit aan op 27 januari, de internationale herdenkingsdag waarop in 1945 Auschwitz werd bevrijd. Van de 140.000 joden in Nederland hebben er 102.000 de oorlog niet overleefd. De herdenking wordt georganiseerd door het Nederlands Auschwitz Comité.
Zondagmiddag verstoorde iemand uit de joodse gemeenschap de herdenking. De man die een Israëlische vlag had omgeknoopt, vroeg Rutte maatregelen te nemen tegen ‘Israël-hatende demonstranten op de Dam’. Hij demonstreert zelf ook regelmatig. Zijn buurman op de bank schudde zijn hand.
Na een gebed van de rabbijn, ter zegening van de doden, en het neerleggen van bloemen bij het monument, liepen bezoekers naar cafés in de buurt om bij te praten. Enkele christelijke organisaties en de joods-islamitische Salaam Shalom nodigden mensen uit voor een gesprek.
Joodse bezoeker Gaddi de Wolf praatte nog graag na over de herdenking: ‘Ik voelde me zojuist erg verdrietig om mijn eigen opa. Ik moest denken aan het serienummer op zijn arm, waar hij nooit over wilde praten. Mijn ouders en grootouders wilden me altijd beschermen tegen de moeilijke verhalen, maar ik wil het nu juist graag verwerken’.
Wim Kerkhove, een andere joodse bezoeker zag de noodzaak in om na enkele jaren weer terug te komen. ‘Op dit soort moment zie je weer hoe belangrijk het is om er als gemeenschap over te praten, en daarmee bedoel ik niet alleen de joodse. Het is juist mooi dat er bijvoorbeeld ook moslims zijn. Ik heb joodse familieleden, maar ik kom hier als mens. We herdenken het tezamen, als een familie.’
Foto’s: Salaam Shalom.