Amsterdam – 15 februari is de dag van de betaalde liefde. Deze dag is bedoeld om de rechten van sekswerkers te vieren. NAP Nieuws onderzoekt in twee artikelen hoe het met deze rechten staat. Vandaag: de spanning tussen legaliteit en stigma.
Op Oudekerksplein beweegt sekswerk mee met het dagelijks ritme van de stad. Peuters worden opgehaald uit kinderdagverblijf Prinses Juliana. Bezoekers lopen in en uit de pornobioscoop. Studenten drinken een americano in koffiebar Quartier Putain en sekswerkers beëindigen hun shift achter het raam.
Aan de noordzijde van het plein zit het Prostitutie Informatie Centrum (PIC). Het PIC is een onafhankelijke stichting die zich inzet voor het bespreekbaar maken van sekswerk. Dit wordt onder meer gedaan door middel van tours over De Wallen, gegeven door mensen die zelf sekswerker zijn.
Vanavond wordt die tour gegeven door ‘Melissa’ (niet haar echte naam), een kleine vrouw met lang, chocolade-bruin haar. ‘Sekswerk is een legaal beroep in Nederland,’ zegt Melissa (45) bij wijze van inleiding van haar tour. ‘Daarom wordt dit land gezien als liberaal. But that’s just the surface. Daaronder zit een wereld vol stigma.’
Zelfstandige ondernemers
Het stigma heeft volgens Melissa te maken met het vertekende beeld dat er over sekswerkers bestaat. ‘We worden gezien als slachtoffers van pooiers, geweld en mensenhandel,’ zegt ze.
Dat beeld klopt volgens Melissa niet. ‘Het is lastig om hier een sekswerker te vinden die er niet wil zijn,’ zegt ze als ze de groep door de kleine stegen van De Wallen leidt. Dat heeft volgens haar te maken met de strenge regelgeving en controles door de politie. ‘De mensen achter de ramen zijn zelfstandige ondernemers, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Zonder geldige inschrijfpapieren mogen sekswerkers niet achter de ramen aan de slag.’
Toch blijkt daaruit een spanning. Sekswerkers staan volgens Melissa niet onder de titel ‘sekswerker’ ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. ‘Sekswerkers registreren zich als ‘persoonlijk verzorger,’ ‘artiest’ of ‘danseres’,’ zegt ze. ‘De reden daarvoor is het stigma op sekswerk,’ legt ze uit. Dit is ook waarom Melissa niet met haar echte naam en toenaam in dit artikel wil. ‘Als je als sekswerker te boek staat, kan het lastiger zijn om bijvoorbeeld een zakelijke rekening te openen.’
May Pastoors, manager strategische projecten bij de Amsterdamse ombudsman, herkent dat laatste. ‘Het is niet zo dat een bank categoriaal geen sekswerkers toelaat,’ zegt ze. ‘Maar wij krijgen inderdaad meldingen van sekswerkers die er tegenaan lopen dat het niet altijd makkelijk is een zakelijke bankrekening te openen.’ Dat heeft volgens Pastoors te maken met de onregelmatige geldstroom en de soms hoge cash-bedragen die sekswerkers voor hun werk ontvangen.
Trots en sterk
Het verlangen om het stigma op sekswerk te doorbreken, wordt verwoord op de rode buttons in het PIC: ‘sekswerk is werk.’ Toch wordt het onderscheid tussen werk en sekswerk volgens PIC onderstreept in de nieuwe Wet Regulering Sekswerk (WRS), die het kabinet in oktober 2019 heeft opgesteld. De WRS houdt in dat sekswerkers een vergunning moeten hebben voordat ze aan de slag mogen. Als ze dit niet hebben, zijn sekswerkers in overtreding en hun klanten strafbaar. ‘Dit alles om misstanden zoals gedwongen prostitutie te voorkomen en te bestrijden,’ zo staat in de toelichting van het wetsvoorstel.
Bij het PIC zijn ze kritisch op de wet. ‘Het benadrukt wederom het stigma,’ legt Melissa uit. ‘Sekswerkers moeten zich aan strengere regels houden dan mensen die ander werk doen.’ Bovendien is gedwongen sekswerk volgens Melissa al strafbaar. ‘Dus er is geen aparte wet nodig om dat te verbieden,’ zegt ze.
Volgens Steffart Buijs, woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie, is de WRS bedoeld voor ‘een scherpere scheiding tussen legale en illegale prostitutie’. ‘We moeten gedwongen prostitutie stevig aanpakken,’ stuurt hij in een e-mail naar NAP Nieuws. Hij verwijst hierbij naar de slachtoffermonitor 2014-2018, waaruit blijkt dat 458 mensen in 2018 slachtoffer waren van seksuele uitbuiting. ‘Niets doen is geen optie’.
Terug op het plein. De tour eindigt bij ‘Belle’, het beeld dat sinds 2007 op het Oudekerksplein staat. Melissa omschrijft hoe Belle erbij staat: trots en sterk. ‘Dat is hoe we naar sekswerkers zouden moeten kijken,’ zegt ze. ‘Als mensen die trots zijn.’ Op het voetstuk onder Belle staat een tekst. ‘Respect sex workers all over the world.’
Dit was deel één van de serie over de rechten van sekswerkers. Morgen deel twee: Kritiek op nieuwe Wet regulering sekswerk.