Eerder deze week trad de ME op tijdens rellen in Amsterdam-Oost. NAP Nieuws meldde dat hierbij negen aanhoudingen werden verricht. Sociaal advocaat Laura Scheffer staat jonge verdachten regelmatig bij. Hoe kijkt zij naar deze zaak?
Maandagavond was het rond de Molukkenstraat in Amsterdam-Oost erg onrustig. Jongeren uit de buurt spraken, op sociale media, af om rond acht uur samen te komen op het kruispunt van de Insulindeweg. ‘Kom met alles waar je rwina –straattaal voor chaos– mee kan zetten’, stond er op de flyer die werd doorgestuurd in Telegramgroepen. Daar werd ook opgeroepen om vuurwerk, hamers en ‘selfmade’ bommen mee te nemen.
Iets over achten was het dan ook raak. Meerdere vuurwerkbommen vlogen door de straat en fakkels werden afgestoken. Verderop deden relschoppers een poging om een politiebusje te kantelen. De sfeer was grimmig en de ME greep in. Uiteindelijk werden er diezelfde avond negen relschoppers opgepakt.
Iemand die jonge verdachten regelmatig bijstaat is Laura Scheffer. Scheffer is sociaal advocaat in Amsterdam-Oost en zit al 25 jaar in het vak. Ze had de volgende ochtend naar eigen zeggen ‘gelukkig’ geen piketdienst. Dat zei ze eerst. Later liet ze weten deze jongens ‘natuurlijk’ bij te willen staan. ‘Iedereen heeft een verhaal’.
Hoe keek jij die avond naar de beelden uit de Molukkenstraat?
‘Op zo’n moment denk je: wat een klojo’s, wat een eikels. Je kijkt nog heel ongenuanceerd naar de situatie en voelt vooral woede. Sukkels zijn het dan.’
Dat verandert als je de volgende ochtend tegenover die jongens in een cel zit?
‘Absoluut. Deze jongens hebben allemaal verhalen. Het zijn pubers en bij veel van hen is de prefrontale cortex nog niet volgroeid. Ze lopen achter elkaar aan, vervelen zich en hitsen elkaar op. Met de komst van de avondklok kunnen ze geen kant op. Normaal laten ze dit gedrag zien bij grote voetbalwedstrijden. Dan heb je relletjes voor de Arena. Nu vliegen er stenen door de winkelstraten.’
Is hun gedrag daarmee goed te praten?
‘Dat nooit. Maar je begrijpt beter waar hun gedrag vandaan komt wanneer je luistert naar hun verhalen.’
‘Vaak hebben ze spijt en hadden ze geen idee waar ze aan begonnen. Niet elke verdachte, hoor. Er zitten er ook een paar tussen die niet toegeven dat ze die ene steen gooiden. Maar ook hen sta ik graag bij.’
Waarom ben jij je gaan specialiseren in jeugdrecht?
‘Ik vind het heel erg boeiend. Jongeren zitten nog in een fase waarin hun leven nog zoveel kanten op kan gaan.’
‘Ik hou van het gesprek aangaan met deze jongeren. Je kunt eerder op zoek naar oplossingen. De zittingen zijn vaak ook wat creatiever. De rechter houdt ervan als je meedenkt. Het wordt geapprecieerd wanneer je niet alleen kijkt naar het wetstechnische deel van de zaak, maar ook naar de maatschappelijke kant. Dat is erg belangrijk.’
Sommige advocaten zeggen deze jongens niet te willen verdedigen. Waar leg jij een grens als advocaat?
‘Ik heb één keer, in mijn carrière van 25 jaar, een zaak geweigerd. Dat ging om een verkrachting, daar wilde ik niet aan beginnen. Voor de rest neem ik altijd alles aan. In bijna elke zaak vind je wel iets waar je je als advocaat hard voor wilt maken.’
‘Het systeem moet worden gewaarborgd. Je moet weten of de manier waarop het bewijs is vergaard volgens de precieze regels is gegaan.’
En de jongens?
‘Voor de meeste jongeren die dit gedrag vertonen zijn de gevolgen niet te overzien. Wanneer ze minderjarig zijn, zullen ze bijvoorbeeld voor een bepaalde tijd geen verklaring omtrent het gedrag (VOG) krijgen. Dit lijkt een milde bestraffing, maar heeft invloed op hun verdere schoolloopbaan en toekomst.’