In 2017 startte de GVB met een nieuw experiment: muziek in een vijftal Amsterdamse metrostations. NAP Nieuws sprak met Maarten Hartveldt, samensteller van deze muziek en tevens bekend als componist van muziek uit de Efteling. Zijn doel: naast muziek ook werken met geur, licht en visuals.
Het is zeven uur ’s ochtends op metrostation Waterlooplein. Enkele reizigers staan te wachten op hun metro die hen naar de volgende bestemming brengt. De metro’s rijden weg; het enige geluid dat door het metrostation klinkt, is een zacht gefluit van vogels.
Wat is de filosofie achter de samenstelling van de muziek?
Hartveldt: ‘Als reiziger ben je onderdeel van een soort film. Je wordt meegenomen op reis door een verhaal en daar sluit de muziek bij aan. Het gefluit van vogels in de ochtend sluit aan bij het gevoel van het begin van de dag. Tijdens de spits is het juist druk, dan wil je geen extra prikkels ontvangen. De reiziger moet zich volledig kunnen concentreren op waar hij heen moet. Daarom klinkt er rustgevende muziek tijdens spitsuren, zoals film- of klassieke muziek. In de middag wordt het meer energiek en uptempo.’
Op treinstation Amsterdam Centraal klinkt er Efteling muziek om hangjongeren en zwervers te weren. Houdt u daar op de metrostations ook rekening mee?
‘Laat op de avond klinkt er rustige, klassieke muziek op de metrostations. Dat stuurt de veiligheidsbeleving van de reiziger. Wanneer reizigers zich comfortabel voelen, hebben ze minder ‘last’ van hangjongeren. Het zorgt er ook voor dat die jongeren ergens anders heen gaan, omdat de muziek niet bij hen past. Dat is een soort vriendelijke cultuurclash.’
Waarom geen Efteling muziek?
‘Op Amsterdam Centraal heeft de NS gekozen voor twee liedjes van de Efteling, gecomponeerd door Toon Hermans. Dat hoor je de hele dag door, maar het zorgt er niet alleen voor dat hangjongeren of zwervers worden weggejaagd. Het is irritant voor de reiziger, want ook die drijf je daarmee de deur uit. Dat wil ik juist niet.’
U heeft ook de stations in onder andere Rotterdam en Roermond van muziek voorzien. Wat zijn de grootste verschillen met Amsterdam?
‘De cultuur van Rotterdammers is anders dan die van Amsterdammers. Dat zie je ook terug in de samenstelling van de muziek. De playlists in Amsterdam zijn compleet anders; in Rotterdam hoor je relatief meer pop- en filmmuziek en in Amsterdam wordt er veel meer jazz en wereldmuziek gedraaid. De GVB kwam daar overigens zelf mee. Zij wilden meer trendy en swingende muziek, dus dat heb ik doorgevoerd. Verder kun je in Roermond aankomen met carnavalsmuziek, maar in Amsterdam niet.’
De muziek in de ondergrondse stations is een groot succes. In 2017 nam de GVB zestig maatregelen om de reisbeleving te verbeteren. Reizigers konden stemmen op de beste verbetering van 2017. De muziek eindigde op de tweede plaats. Hoe wilt u nu verder?
‘Ik wil mij meer richten op de totale beleving van de reiziger. Naast muziek draait het ook om geur, licht en visuals. In Rotterdam is dat al gerealiseerd en dat bleek uiterst succesvol. Elk station heeft een eigen identiteit. Je wilt op het station de sfeer ervaren die je bovengronds te wachten staat. Dat kun je doen door elk station te thematiseren. Bij het Waterlooplein wil je het gevoel van de markt in het station voelen. Het zou mooi zijn als dat in Amsterdam ook gaat gebeuren. Het is dan niet alleen een vorm van city-branding, maar je versterkt ook het DNA van die omgeving.’
De playlists van Maarten Hartveldt zijn te horen op metrostations Amsterdam Centraal, Nieuwmarkt, Wibautstraat, Weesperplein en Waterlooplein.