Door klimaatverandering zal het waterbeheer rondom Amsterdam een steeds grotere opgave worden. Waternet verwacht dat ze vanaf 2050 volledig afhankelijk zijn van de gemalen rondom de stad voor het wegpompen van water.
Het is deze week exact zeventig jaar geleden dat de Watersnoodramp plaatsvond, maar de dreiging van water is actueler dan ooit: klimaatverandering, bodemdaling en de stijging van de zeespiegel brengen steeds meer risico’s met zich mee. Waternet, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de waterregulatie in Amsterdam, komt met een toekomstprognose: vanaf 2050 is Amsterdam volledig afhankelijk van watergemalen om de waterstand op peil te houden. Gemalen zoals het Gemaal Zeeburg, dat de Amsterdamse grachten van het Amsterdam-Rijnkanaal scheidt, zullen dan overuren draaien.
Nu wordt het waterpeil rondom de stad in stand gehouden door middel van pompen én spuien, het lozen van water. Maar spuien, dát kan alleen onder bepaalde omstandigheden, vertelt Maartje Faasse, senior projectleider bij Waternet. ‘Als het eb van het buitenwater laag genoeg is, kunnen we pas spuien. Door klimaatverandering komt de gemiddelde waterstand steeds hoger te staan en kan de stad het water slecht kwijt.’
Spuien wordt pompen en het tempo waarmee dat verandert, ligt hoog. ‘Tien jaar geleden hadden we nog voor één derde gemalen nodig en waren we voor twee derde aan het spuien. Nu is dat al fifty-fifty’, zegt Faasse. ‘Maar pompen is niet helemaal risicovrij: bij gemalen zijn we afhankelijk van techniek en dat is veel gevoeliger voor falen. Als er een stroomstoring is, heb je daar bij een pomp veel meer last van. Het is dus is risicovol om volledig afhankelijk te zijn van techniek.’
Klimaatverandering
De zeespiegelstijging is de afgelopen decennia alleen maar toegenomen, volgens onderzoek van het KNMI. Ze concluderen: de zeespiegel voor de Nederlandse kust kan rond het jaar 2100 met een meter stijgen ten opzichte van de vorige eeuw, als de uitstoot van broeikasgassen niet vermindert. ‘In toekomstige scenario’s zal die bovengrens waarschijnlijk nog wel omhoog gaan, naar 120 of 130 cm’, vertelt Bart van den Hurk, verbonden aan onderzoeksinstituut Deltares en de Vrije Universiteit van Amsterdam. ‘Die stijging is geen voorspelling, maar één van de mogelijke scenario’s. En de zeespiegelstijging kan natuurlijk meevallen, maar we rekenen wel met de hogere scenario’s.’
Natte voeten
Ook Amsterdam krijgt met klimaatverandering te maken, vertelt Faasse. Niet alleen de snelle zeespiegelstijging, ook de extreme regenval kan in de toekomst voor problemen zorgen. ‘De afgelopen decennia is de stad tien procent natter geworden door regenval’, zegt Faasse. Dat dat een risico voor de stad kan worden, vertelt Van den Hurk: ‘We hebben vorig jaar in Limburg gezien hoe hard het kan regenen binnen het huidige klimaat. Als je dezelfde extreme neerslag op Amsterdam laat vallen, heb je een enorm probleem- dan komt de capaciteit om hogere neerslag op te vangen onder druk te staan.’
We houden het nog wel een tijdje uit hier in Amsterdam
Maartje Faasse, senior projectleider bij Waternet
Bovendien ligt Amsterdam, net als een groot deel van Nederland, onder het Normaal Amsterdams Peil (NAP). Binnen de stad bestaan er ook nog eens aanzienlijke hoogteverschillen: de Watergraafsmeer ligt ruim vijf meter onder NAP en de Zeedijk twee meter bóven NAP, legt Faasse uit. ‘In Nederland zijn we gewend dat het waterbeheer goed is geregeld. En dat is ook zo: we houden het nog wel een hele tijd uit hier in Amsterdam. Maar dat we steeds meer afhankelijk worden van techniek, dát is kwetsbaar.’