In de afgelopen zes maanden blokkeerden klimaatactivisten van protestbeweging Kappen met Kolen twaalf keer een trein die kolen vervoerde. Zo ook afgelopen zaterdagochtend, toen dertien activisten twee uur lang het uitrijden van een trein uit het Westelijk Havengebied verhinderden door op het spoor te zitten, waarna de politie iedereen arresteerde. Peter Jamin, één van de oprichters van Kappen met Kolen, vertelt NAP Nieuws over het idee achter de protestacties.
‘We willen graag voorkomen dat de kolentrein het havengebied verlaat’, vertelt Jamin. ‘Of hem op zijn minst vertragen. Ons record is nu een blokkade van zes uur lang.’ Net als alle andere activisten is Jamin na een paar uur na zijn arrestatie vrijgelaten. Met een klein groepje praat hij wat na in een café in de Spaarndammerbuurt.
Het record werd zaterdag niet verbroken: de politie is er steeds sneller bij, zegt Jamin, en probeert de activisten op andere manieren dwars te zitten. ‘Vandaag werden we bijvoorbeeld niet op het politiebureau, maar urenlang in een bus vastgehouden. Het laat zien dat de overheid het vervelend begint te vinden, of dat de politie door het havenbedrijf wordt aangespoord om sneller en harder op te treden.’
Jamin (50) is in het dagelijks leven docent Nederlands als tweede taal. Sinds hij een halfjaar geleden begon met Kappen met Kolen, voert hij elke twee weken op zaterdagochtend actie tegen het gebruik van kolen als energiewinning. Hij kwam op het idee voor de protestbeweging toen de Nederlandse overheid afgelopen zomer het besluit nam om de kolencentrales weer op volle kracht te laten draaien om het tekort aan gas op te vangen, dat door de oorlog in Oekraïne werd veroorzaakt.
Wereldwijde toename energiewinning door kolenverbranding
Dit besluit past in de trend die na de coronapandemie is ingezet. Wereldwijd werd er in 2021 meer CO2 uitgestoten door kolenverbranding dan ooit tevoren, becijferde het Internationaal Energie Agentschap (IAE) vorig jaar. Het gevolg hiervan is dat alleen al de CO2-uitstoot door kolenverbranding genoeg zou zijn om opwarming van de aarde voor 2050 boven de afgesproken anderhalve graad te laten stijgen.
De eis van Kappen met Kolen is dat de Nederlandse overheid zo snel mogelijk stopt met het winnen, transporteren en verstoken van kolen. Het argument dat er geen alternatief is gezien het gastekort, wuift Jamin weg. ‘Er is nu tijdelijk energieschaarste en dus moeten er keuzes gemaakt worden. Kolen zijn nodig als we orchideeën willen blijven kweken in kassen in het Westland. Dat soort dingen kunnen we eigenlijk niet meer doen: de energieschaarste door de oorlog in Oekraïne is juist een reden om de overstap naar een duurzamere economie te maken.’
Momenteel zijn er in Nederland nog vier kolencentrales actief. De laatste centrale in Amsterdam werd eind 2019 gesloten, ter voorbereiding op het aangekondigde verbod op energiewinning door kolen vanaf 2030. Toch voert Kappen met Kolen zijn acties tot dusver uitsluitend in Amsterdam en omstreken uit: tien van de twaalf acties vonden in het Westelijk Havengebied plaats.
Havenbedrijf Amsterdam onderdeel Europese kolenketen
Hoewel er in Amsterdam geen kolen meer worden verstookt, speelt de Amsterdamse haven wel een rol in de Europese koleneconomie: kolen uit onder meer Latijns-Amerika en Afrika worden via Amsterdam naar voornamelijk Duitsland getransporteerd.
Het Amsterdamse havenbedrijf veert daarom mee op de toegenomen vraag naar kolen: in het jaarverslag van de haven over 2021 valt te lezen dat de overslag van kolen in dat jaar met 41 procent is gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. In totaal werden zo’n tien miljoen kolen vanuit de haven door Europa verspreid.
Daarom bestaan de acties van Kappen met Kolen voornamelijk uit het blokkeren van het spoor in het Westelijk Havengebied, zoals zaterdagochtend weer gebeurde. ‘Het spoor wordt uitsluitend gebruikt voor het vervoer van kolen,’ legt Jamin uit. ‘Er wordt verder dus niemand door onze acties lastiggevallen.’
De acties zijn niet alleen tegen het havenbedrijf, maar ook tegen de gemeente Amsterdam gericht. Die is namelijk voor honderd procent aandeelhouder van het havenbedrijf. Volgens Jamin is dat kwalijk, niet alleen vanwege de CO2-uitstoot die met de kolenverbranding gepaard gaat, maar ook vanwege de volgens hem dubieuze herkomst van de kolen. ‘Het zijn bloedkolen, de winning ervan in mijnen in bijvoorbeeld Colombia gaat gepaard met mensenrechtenschendingen. De Amsterdamse haven is deel van de keten, en daarmee is de Amsterdamse gemeente daar ook voor verantwoordelijk. Wij willen met onze acties de gemeenteraad en alle Amsterdammers daarvan bewust maken.’