Ruiken tunnels in Noord binnenkort naar sinaasappels? Als het aan onderzoekers ligt wel. Bewoners ervaren sommige fiets- en voetgangerstunnels als onprettig. Uit tests moet blijken of het prikkelen van zintuigen een veiliger gevoel kan geven in tunnels.
“Succes met de tunnels hè!”, roept een voorbijfietsende man. “Die is onze groep waarschijnlijk al bij een andere tunnel tegengekomen”, lacht Iris van Hagen, gedrags- en belevingsonderzoeker bij Goudappel, een mobiliteitsadviesbureau. Goed ingepakt en met een herkenbaar roze petje staat ze bij een tunnel onder de Kamperfoelieweg in Noord.
Al een paar uur vragen zij en medewerkers van de Gemeente Amsterdam voorbijgangers – te voet en op de fiets – naar hun beleving van de tunnel. “We horen nu al van veel mensen dat ze de fietstunnel de minst prettige plek van hun hele rit vinden.”
Het ondervragen is onderdeel van een experimenteel onderzoek waarbij gekeken wordt hoe de fietsbeleving van de meest ongure fietstunnels in Amsterdam Noord verbeterd kan worden. “Eerst hebben we bewoners op sociale media gevraagd welke tunnels zij als het minst prettig ervaren. Daar is een top vier uitgekomen.” vertelt Van Hagen. “In iedere tunnel gaan we over een maand een experiment doen gebaseerd op één van de vier zintuigen. We weten namelijk dat geuren, maar ook geluiden een grote invloed hebben op hoe we dingen beleven.”
Van Hagen en haar collega Thijs Broers wonnen met dit idee 15.000 euro uitvoeringsbudget van het Fietsinnovatielab, een initiatief van fietsplatform Amsterdam Bike City van de Gemeente Amsterdam en Vervoerregio Amsterdam. Amsterdam Noord zag heil in het plan en vroeg de winnaars het onderzoek in hun stadsdeel uit te voeren.
Jan Dijkma (76) komt net uit de tunnel gefietst als hij wordt gevraagd hoe hij de tunnel beleeft. Hij kan er wel om lachen: “Ik ben heel benieuwd naar de resultaten. Zelf kom ik hier eigenlijk weinig, maar ik kan me wel indenken dat mensen tunnels vaak angstig vinden.”
Onderweg naar de volgende tunnel vertelt Van Hagen hoe het idee tot stand is gekomen: “We wilden erachter komen wat de exacte invloed is van bijvoorbeeld geur of geluid op de beleving van mensen in het verkeer. We hebben besloten ons te focussen op vier zintuigen, want proeven werd een beetje lastig.”
De twee hebben al verschillende ideeën hoe ze dit aan willen pakken. Broers: “In de tunnel, waar we experimenteren met ruiken, kunnen we misschien een sinaasappelgeur verspreiden. En bij voelen kunnen we misschien een rij handjes ophangen, die mensen kunnen high-fiven als ze door de tunnel fietsen.”
De zintuiglijke prikkels in de tunnels zullen niet permanent zijn. Van Hagen: “Als er een positief resultaat uit het onderzoek komt, is het idee dat dit onderzoek erbij gepakt wordt als tunnels opgeknapt moeten worden.” “Of als er nieuwe tunnels gebouwd worden”, vult Broers aan.
Aangekomen bij de tunnel onder de Nieuwe Leeuwarderweg begint het al langzaam te schemeren. Het is een lange tunnel waar over een maand geëxperimenteerd zal worden met visuele prikkels.
Buurtbewoner Mariët (70, ‘nee, mijn achternaam krijg je niet’) laat net haar hond uit en is enigszins overvallen als ze wordt gevraagd mee te doen aan het onderzoek. Ze loopt elke dag door de tunnel, maar over de vragen van de enquête heeft ze nog nooit zo bewust nagedacht. Ze lacht om stellingen als ‘Ik ervaar deze tunnel als sfeervol’ of ‘Ik vind deze tunnel aantrekkelijk’.
Toch ziet ze wel in dat het niet de meest gezellige tunnel is: ‘Het is wel een lange tunnel en er ligt elke dag veel troep’. Iets aan het zicht van de tunnel veranderen lijkt haar een goed idee. Zelf heeft de buurtbewoner wel een suggestie: ‘Zoek de graffitispuiters ’s nachts op en vraag ze of ze van de tunnel één groot kunstwerk maken. Onderling hebben die mensen een afspraak dat ze elkaars kunstwerk niet verpesten.’