Wekelijks lopen ruim zeshonderd bewoners uit de Dapperbuurt bij weggeefwinkel/repairshop het Afvalpaleis binnen voor gratis spullen, een kopje koffie of een praatje. Maar de organisatie dreigt haar pand kwijt te raken. ‘We zijn een veilige haven voor buurtbewoners.’
Een kwartier voor openingstijd verzamelen tientallen mensen zich voor de ingang van het Afvalpaleis. Om 12 uur schuiven de deuren open en stuiven de eerste bezoekers richting de weggeefwinkel achter in het pand aan de Dapperstraat.
“U mag vijf artikelen meenemen, en pak alstublieft een mandje!” Van woensdag tot en met zaterdag staan de vrijwilligers klaar om buurtbewoners welkom te heten met een kopje koffie. Enkele van hen staan in de Weggeefwinkel, waar klanten gratis spullen of kleding mogen uitzoeken, anderen repareren kapotte toasters of melkschuimers in de repairshop achterin.
Nospresso
‘In alles wat we doen, willen we mensen vooral inspireren om duurzamer te leven’, vertelt coördinator Breg Stomph (50). Zo is de zithoek ingericht met tweede- of soms zelfs tiendehands meubels, ‘om te laten zien hoe gezellig een kamer kan zijn zonder nieuwe spullen’. Aan de muur hangt een broek met daarop de tekst: ‘Spijkerbroek = 10.000 liter water’. Om klanten anders te laten kijken naar kledingconsumptie, aldus Stomph. ‘Tweedehandskleding is niet alleen voor mensen die het financieel moeilijk hebben. Ook de directeur van Shell moet een tweedehands T-shirt aan.’
In de etalage hangen de letters ‘NOSPRESSO’, met daaronder tientallen kapotte Nespresso-apparaten en een berg afgedankte koffiecupjes. Stomph: ‘Die rotapparaten zijn niet te repareren, waardoor je om de zoveel jaar een nieuwe moet kopen. En via de cupjes krijg je microplastics binnen. Wij proberen mensen erop te wijzen dat filterkoffie minstens zo lekker is, en veel minder vervuilend.’
Dreigende dakloosheid
De weggeefwinkel annex buurthuiskamer annex repairshop zit al drie jaar antikraak in een pand van de gemeente. Het plafond lekt op drie plekken en de ruimte is onverwarmd. Het lijkt de bezoekers niet te deren. Rustig nemen ze plaats in de zithoek achter het raam. ‘Als je hier bent, voel je een soort deken van saamhorigheid over de stad vallen’, zegt buurtbewoner Eddy (79), ‘die liever anoniem door het leven gaat’. ‘Dat voel ik trouwens overal in Amsterdam, en ik ben op veel plekken in de wereld geweest.’
Maar vanaf juni dreigt het Afvalpaleis dakloos te worden. Het huurcontract verloopt, en de gemeente stelt het pand vanaf dat moment beschikbaar aan een ander initiatief. Stomph: ‘Het is toegewezen aan de afdeling kunst en cultuur, dus er komt waarschijnlijk iets van een galerie in. Dat is pijnlijk, want plekken als de onze zijn schaars en een galerie zal voor kwetsbare buurtbewoners niet zo’n veilige uitvalsbasis zijn.’
Volgens Stomph komen er wekelijks zeker zeshonderd mensen naar het Afvalpaleis. Buurtbewoners die de spullen hard nodig hebben, maar ook mensen die verlegen zitten om een praatje. ‘We vervullen echt een sociale functie. Juist omdat het hier gratis is en mensen niks hoeven, is de drempel laag om binnen te stappen.’
Een vaste klant die aankomt, geeft vrijwilliger Ina van Meulebroeck (75) twee dikke zoenen op de wang. ‘Iedereen komt en gaat hier met een glimlach’, vertelt Van Meulebroeck later. ‘Mensen zijn zó dankbaar dat deze plek er is. Vanochtend kwam iemand ons zelfs lekkers brengen, als bedankje.’
Stadsdeelcommissie
Die waarde wordt ook door leden van de stadsdeelcommissie Oost gezien. SP en DENK dienden een motie in om het Afvalpaleis op de Dapperstraat te behouden. De commissieleden noemen het een ‘belangrijk en uniek inclusief duurzaamheidsproject’ en stellen dat plek op de Dapperstraat meerwaarde heeft omdat die ‘bereikbaar en weinig stigmatiserend’ is.
Stadsdeel Oost laat weten samen met het Afvalpaleis te gaan kijken naar andere locaties en reguliere verhuring. ‘Omdat de plek leidt tot verbinding in de buurt, zijn we op zoek naar een nieuwe locatie in de Dapperbuurt’, aldus een woordvoerder. Het huidige pand tegen kraakhuur blijven aanbieden zou echter ‘niet eerlijk zijn tegenover andere ondernemers of initiatieven’.
Achter in de repairshop pakt Stomph er een oud leesboek bij. De vrijwilligers hebben klanten gevraagd hierin te schrijven wat ze ervan vinden dat het Afvalpaleis misschien verdwijnt. ‘Dat kunnen we meenemen naar gesprekken met de gemeente, maar het is voor ons ook waardevol om te lezen.’ Op een pagina staat in grote letters, dwars over de pagina: ‘Het is gewoon misselijkmakend!’ ‘Tja’, lacht Stomph, ‘het gaat mensen erg aan het hart.’
