Amsterdam, 1 februari – Bouwprojecten in Amsterdam lopen door de economische crisis vertraging op. Er is geen geld bij corporaties en de overheid om dure gebouwen neer te zetten. Braakliggende kavels worden nu aan buurtbewoners en initiatiefnemers aangeboden om het gebied tijdelijk een nieuwe bestemming te geven.
De gemeente Amsterdam ziet graag dat braakliggende kavels een tijdelijke functie krijgen. Zo werd in overleg met het stadsdeel Nieuw-West op 26 januari een avond georganiseerd om bewoners te laten nadenken over een braakliggend stuk terrein aan de Sloterplas. Ook wordt 3,6 hectare van het Zeeburgereiland voor één euro tien jaar verhuurd aan iemand met een creatief idee. “Op sommige terreinen is flink gesloopt om erop te bouwen en dat heeft soms pijn gedaan in de buurt. Het zou mooi zijn om de mensen de ruimte tijdelijk terug te geven”, zegt Barbara Ponteyn, planoloog van de Dienst Ruimtelijke Ordening (DRO).
“Iedereen met een goed initiatief kan in aanmerking komen om een kavel tijdelijk in te vullen”, zegt Ponteyn. “Er is geen gemeentelijk beleid dat bepaalt dat er hier een moestuin moet komen en daar een natuurspeelplaats.” Het restaurant/café Hannekes Boom langs het IJ en het Magneetfestival op het Zeeburgereiland in augustus en september 2011 zijn voorbeelden van initiatieven die tot op heden tot stand zijn gekomen. “Ook zijn we bijvoorbeeld bezig met een doolhof van bamboe in Amsterdam Zuidoost”, zegt Ponteyn.
Amsterdam heeft ongeveer 150 hectare braakliggend terrein. Deze kavels liggen voornamelijk bij Zeeburg, IJburg, de ZuidAs, Nieuw-West en bij station Sloterdijk. Plekken waar de grote bouwprojecten van de stad door geldgebrek niet meteen door kunnen gaan. 25 hectare (26 kavels) is direct beschikbaar voor creatieve initiatieven. Zeventig hectare komt mogelijk binnen een paar jaar vrij. 52 hectare is inmiddels ingevuld met tijdelijke initiatieven.
In juni 2011 publiceerde de Dienst Ruimtelijke Ordening een kaart van braakliggende kavels in Amsterdam. “Zowel vanuit de samenleving, de wijkaanpak als de gemeentepolitiek was er een roep voor een kaart met meer gegevens”, zegt Ponteyn. “De kaart is gemaakt om geïnteresseerden te laten zien waar er braakliggende terreinen liggen, hoe het staat met de beschikbaarheid van de stukken grond en met wie er contact opgenomen kan worden voor plannen.”
Het doel van de gemeente is volgens Ponteyn om de kwaliteit van de leefbaarheid van de stad te verbeteren. “Een kavel waar een tijdelijke invulling voor is, is altijd beter dan dat een kavel braak ligt. Maar we willen de insteek echt ‘bottom-up’ houden: de initiatieven moeten vanuit de samenleving komen, niet vanuit de gemeente. En het feit dat de gemeente geen geld heeft speelt daarin wel mee, maar het is ook een manier om creativiteit in Amsterdam te stimuleren.”
Een belangrijk aspect is wel dat de initiatiefnemer wel zelf geld mee moet brengen. Ponteyn: “er is geen gemeentelijk potje voor braakliggende terreinen. Er zijn wel zeer beperkte budgetten vanuit bestaande potjes als de wijkaanpak en de buurtbudgetten, maar daar moeten de stadsdelen over beslissen.”
De stadsdelen zijn verantwoordelijk voor de braakliggende terreinen in hun gebied. Adri Hofstra, projectmanager van het stadsdeel Nieuw-West, ziet graag dat er ideeën komen vanuit bewoners. “Nieuw-West maakt er een punt van en het is mooi dat er initiatieven komen. Wij gaan dan in overleg en kunnen dan de randjes van de regelgeving opzoeken van wat wel en wat niet mag. Veel geld om te helpen is er bijna niet.”
DRO is in overleg met het Rijk om de regelgeving voor de tijdelijk braakliggende terreinen te versoepelen, zegt Ponteyn. “We willen de regelgeving voor bijvoorbeeld de ontheffing van het bestemmingsplan voor deze terreinen verruimen van vijf naar tien jaar. Dus als je horeca op zo’n plek wil, maar in het bestemmingsplan staat dat mensen er moeten wonen, dan willen we een tijdelijke vergunning voor horeca makkelijker maken. Maar ook dat gaat in samenspraak met het Rijk.”
In 2011 zijn honderd initiatieven voor tijdelijk gebruik bij de stadsdelen ingediend, verspreid over veel verschillende kavels. De ZuidAs, waar zes kavels braak lagen en er vier zijn ingevuld, is volgens adjunct-directeur Robert Dijkmeester van het project ZuidAs heel aantrekkelijk. “Er komen hier veel mensen en we krijgen veel positieve reacties.” Een speciale commissie kijkt naar de initiatieven voor de kavels en kijkt naar of een plan bij de omgeving past. “We hebben nu hier een golfbaan, dat past goed bij de doelgroep.”
Toch zijn er ook gebieden waar er moeilijker initiatieven van de grond komen. Het gebied Teleport, rondom station Sloterdijk, is een ingewikkelder gebied om kavels te vergeven. “Sommige kavels staan al jaren leeg, vanaf het moment dat Teleport gestart werd. Die liggen nu eenmaal niet op de aantrekkelijkste plekken”, zegt Delphine van Wageningen, projectmanager van de regio Teleport.
Van de honderd initiatieven zijn er maar een aantal die uitgevoerd kunnen worden. “We kiezen natuurlijk zorgvuldig wat bij de buurt past”, zegt projectmanager van Nieuw-West Hofstra. Ook Ponteyn is het daarmee eens. “We bieden de ruimte om nieuwe dingen uit te proberen, maar mensen moeten wel een goed plan hebben.”