In aanloop naar de Holocaustherdenking van zondag lanceerde de Anne Frank Stichting een openbare digitale kennisbank met elfhonderd items gerelateerd aan het Achterhuis. Eerder deze week claimden onderzoekers dat 6 procent van de mensen die na 1980 geboren is denkt dat de Holocaust een mythe is. NAP Nieuws interviewde historicus Gertjan Broek, die de kennisbank mede samenstelde. ‘Wij merken dat er voor deze geschiedenis juist veel belangstelling is.’
Hebben jullie weleens te maken met mensen die niet in de verhalen over het Achterhuis geloven?
‘Het komt wel voor, maar niet heel veel. We merken het in simpele dingen zoals wanneer mensen zeggen dat ‘Joden toch ook allemaal rijk waren’. Maar dit is van alle tijden. Otto Frank leefde tot 1980 en had in de decennia na de oorlog al mensen die tegen hem zeiden dat ze het dagboek van Anne Frank niet geloofden, dat hij het zelf gemaakt zou hebben. Andere mensen beschuldigden hem te profiteren van het leed van zijn dochter. Hij heeft veel rechtszaken gevoerd tegen authenticiteitsontkenners en Holocaustontkenners. De laatste jaren heeft die twijfel zich voortgezet, maar dat is naar mijn idee veel meer op sociale media dan in de debatsfeer.’
Waarom hebben jullie besloten om een digitale kennisbank te lanceren?
‘Wij merken dat er voor deze geschiedenis juist veel belangstelling is. Vaak willen mensen zelfs veel details weten. Ze mailen ons of stellen vragen als ze op bezoek zijn in het Anne Frank Huis. Ook onderzoekers, studenten, scholieren en journalisten stellen vaak vragen omdat ze met dit onderwerp bezig zijn. Als we het dan weten, dan delen we het.’
Met de digitale kennisbank worden ook veel originele documenten openbaar. Kun je wat meer vertellen over wat er allemaal in te vinden is?
‘In de digitale kennisbank staan zo’n elfhonderd items gerelateerd aan de acht onderduikers in het Achterhuis en de zes personen die hen hebben geholpen. Het gaat om biografische schetsen van deze personen, verhalen over een bepaald onderwerp, verhalen over belangrijke locaties en over concrete gebeurtenissen. Deze vier vormen van presentatie houden verband met elkaar. Zo kunnen verhalen over een bepaald onderwerp door nieuwe informatie uiteindelijk gekoppeld worden aan een gebeurtenis in de Tweede Wereldoorlog. De kennisbank zal dus nog regelmatig uitbreiden. Het uitgangspunt is dat we bij de Anne Frank Stichting vinden dat wat wij weten voor iedereen toegankelijk moet zijn.’
Waarom is dat belangrijk?
‘Via deze kleine geschiedenis kunnen we grip krijgen op de grote geschiedenis van de hele twintigste eeuw. Zo zijn Otto Frank en Fritz Pfeffer – een van de andere onderduikers – veteranen uit de Eerste Wereldoorlog. Het waren overtuigde Duitsers die in de decennia na die oorlog hebben moeten ervaren dat veel Duitsers hen niet als Duitsers zagen. Dat was een groot ding in Duitsland in die tijd en zie je terug bij Otto Frank en Fritz Pfeffer. Ook twee van de helpers, Miep Gies en Victor Kugler, hebben een bijzonder verhaal. Zij kwamen allebei uit het in 1918 uit elkaar gevallen Oostenrijk-Hongarije en zijn in Nederland terechtgekomen. In het Achterhuis kwamen al die levenslopen die veel over de Europese geschiedenis zeggen bij elkaar.’
Is er een verhaal uit de kennisbank dat er voor jou uitschiet?
‘Naast de familie Frank zat ook het Joodse gezin Van Pels in het Achterhuis ondergedoken. Vader Hermann was in Duitsland geboren en getogen, had daar een zaak opgebouwd en had veel familie daar, maar hij was staatsrechtelijk Nederlands en dus ook dienstplichtig. Hij heeft zijn dienstplicht ontlopen door in Duitsland te blijven, waarna hij als deserteur werd aangemerkt. Toen hij in 1937, bijna twintig jaar later, naar Nederland wilde komen, heeft hij behoorlijk moeten pleiten bij de autoriteiten om die status te verliezen en gelukkig was Nederland daar soepel in. Toch kwam hij nog in de problemen omdat de signalering als deserteur nog bij de Amsterdamse recherche stond. Daarvoor is hij nog eens opgepakt. Hij was overigens ook snel weer vrij toen bleek dat de status als deserteur was ingetrokken.’
Foto: Anne Frank Huis / Fotograaf: Cris Toala Olivares