De groene komeet, de Neanderthalerkomeet: er verscheen deze week veel nieuws over een hemellichaam die voor het eerst sinds 50.000 jaar langs de aarde scheert. Het fenomeen ‘komeet passeert aarde’ wordt soms uitgebreid in de media behandeld. Amsterdamse astronomen leggen uit hoe deze hypes ontstaan: ‘het wordt een beetje geromantiseerd.’
Voor de Amsterdammers die gehoopt hadden op een groene streep langs de hemel moet het teleurstellende woensdagnacht zijn geweest. ‘Het is bewolkt, we gaan niets kunnen zien.’ Anco van Hal, een passievolle hobbyastronoom en maker van de astronomiepodcast ‘Sterrenstof’, kijkt vanaf zijn balkon in Amstelveen naar de grijze lucht. ‘En ook al breekt het open, lukt het nog steeds niet. Door de lichtvervuiling zie je in de randstad niets met het blote oog, misschien zou je op Texel een klein puntje kunnen waarnemen’.
C/2022 E3 (ZTF), zoals de komeet officieel heet, is sinds een kleine twee weken steeds meer in het zicht van de aarde. In de nacht van 1 op 2 februari kwam hij het meest dichtbij de aardbol, met een ‘luttele’ 43 miljoen kilometer afstand. Vele krantenkoppen kondigden de komst aan met de boodschap omhoog te kijken, gepaard met een foto die lijkt op een explosie van het noorderlicht. Van Hal is blij met de komst van de komeet, maar ziet ook dat sommige berichtgeving wel erg enthousiast is.
Blote oog
Van Hal: ‘Zodra een komeet met het blote oog te zien is, wordt het snel groot nieuws. Nu is deze eigenlijk niet met het blote oog te zien, met een verrekijker zie je een puntje. Maar dat lijkt niet op de foto’s in het nieuws.’ Volgens Van Hal is de komeet zeker speciaal, aangezien die (bijna) zonder hulpmiddelen te zien is en groen kleurt. ‘Kometen kleuren vaak al een beetje groen, deze is wat groener. Dan wordt het al gauw ‘de groene komeet’.
Milo Grootjen (47), sterrenkundige bij het planetarium van Artis, deelt het enthousiasme van Van Hal. ‘Hoe meer aandacht voor de sterrenkunde, hoe beter.’ Maar Grootjen twijfelt of de manier waarop de media er nu over bericht wel recht doet aan de verwachtingen die worden gecreëerd. ‘In 2020 hadden we Neowise en in 1997 Hale-Bopp, die kometen waren zo goed te zien met het blote oog dat je ze écht niet mocht missen. In vergelijking daarmee is deze stuk minder goed te zien.’
Koppen en foto’s
Sommige koppen in de krant kunnen verwachtingsvolle lezers op het verkeerde been zetten. Grootjen: ‘Op het moment dat je schrijft ‘komeet raast de aarde voorbij’, gaat het publiek wat verwachten. Maar het schiet niet voorbij.’ Van Hal bevestigt deze misvatting. ‘De komeet komt op, blijft hangen en gaat weer onder, net als de maan. En dat elke dag steeds verder weg.’
Ook de foto’s die veelal in de media naar voren komen kunnen een vertekend beeld geven. Grootjen: ‘Ik woon in Amsterdam, dan is een sterrenhemel al vrij kansloos. De mooiste foto’s worden met professionele telescopen gemaakt. Maar let op, zo zie je het niet zelf in je telescoop. Daar is met computerbewerkingen en bepaalde belichting aan gewerkt.’
Neanderthalerkomeet
De komst van een komeet creëert vaak hernieuwde aandacht voor het universum bij het grote publiek. Grootjen grijpt dit soort momenten altijd aan om meer achtergrondverhalen te kunnen delen. ‘In een komeet zit water, de komst van een komeet op aarde wordt daarom gezien als het begin van leven op aarde.’
Van Hal geniet van de romantiek die rond een komeet wordt gevormd. ‘Door de naam ‘Neanderthalerkomeet’ komt het verhaal tot leven dat onze voorvaderen hetzelfde 50.000 jaar geleden zagen.’
Beide astronomen gaan de komende dagen proberen ‘de groene komeet’ nog te spotten.